ایکوموس ایران
یاد یاران: گرامیداشت سالگرد درگذشت مهندس محمد مهریار و دکتر شهریار عدل
هرگز نمیرد آنکه دلش زنده شد به عشق
ثبت است بر جریدۀ عالم دوام ما
سیام و سی و یکم خرداد هر سال یاد دو استاد فقید را که در طول عمر پربار خود برای شناخت و حفاظت و معرفی میراث فرهنگی ایران کوششهای بسیار کردند، گرامی میداریم: شادروانان زندهیاد استاد محمد مهریار (۲۳ اردیبهشت ۱۳۱۸ – ۳۰ خرداد ۱۳۸۳) و دکتر شهریار عدل (۱۴ بهمن ۱۳۲۲ – ۳۱ خرداد ۱۳۹۴).
مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران با گرامیداشت یاد این دو عضو خود که خدمات ارزندهای به فرهنگ و میراث فرهنگی ایران عرضه داشتند، بدین مناسبت باری کتابشناسی گزیدۀ آثار ایشان را در وبگاه منتشر میکند. یادشان گرامی و نامشان جاودان باد.
یاد یاران: گرامیداشت سالگرد درگذشت مهندس محمد مهریار و دکتر شهریار عدل بیشتر بخوانید »
کارگاه آموزشی «مروری بر ویرایش و درستنویسی مقالات فارسی (با تأکید بر نشریۀ اشکفت)»
کمیتۀ علمی معماری دستکند ایکوموس ایران ضمن دعوت از همۀ پژوهشگران حوزۀ میراث معماری دستکند برای ارسال مقاله به نشریۀ تخصصی این کمیته، اشکفت، کارگاهی آموزشی با عنوان «مروری بر ویرایش و درستنویسی مقالات فارسی (با تأکید بر نشریۀ اشکفت)» برگزار خواهد کرد.
- زمان: یکشنبه ۲۸ خرداد ۱۴۰۲، ساعت ۱۴ تا ۱۶
- مکان: خیابان امیرکبیر، کوچۀ علیرضا جاویدی، پلاک ۱۰۷، دفتر مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس.
حضور در کارگاه برای علاقهمندان رایگان ولی نیازمند ثبت نام است. علاقهمندان برای شرکت در کارگاه تا شنبه ۲۷ خردادساعت ۱۶ فرصت دارند از طریق ایمیل یا تلفن دبیرخانه در این کارگاه ثبت نام کنند:
- info@iranicomos.ir
- ۰۰۵۴ ۳۳۴۴ (۰۲۱)

کارگاه آموزشی «مروری بر ویرایش و درستنویسی مقالات فارسی (با تأکید بر نشریۀ اشکفت)» بیشتر بخوانید »
زمین از آن انسان نیست، انسان از آن زمین است
زمین از آن انسان نیست، انسان از آن زمین است
خطابۀ رئیس سیتل در سال ۱۸۵۴ م.
ترجمۀ بیژن فرهنگ درهشوری
گروه تخصصی نگارش، ترجمه، و پژوهش و گردآوری اطلاعات مکتوب
کارگروه تغییرات اقلیمی و میراث
خرداد ۱۴۰۲
مقدمه
این خطابه به وسیلۀ رئیس «سیتل»، از قبیلۀ «دوامیش» سرخپوستان، آمریکا در سال ۱۸۵۴ در پاسخ «فرانکلین پیرس» رئیس جمهوری وقت ایالات متحده ایراد شده است.
در آن زمان حکومت پرزیدنت» فرانکلین پیرس» در نظر داشت قبایل شمال غربی آمریکا را در محدودههای معین سکنی دهد. يک سال بعد رؤسای قبایل و حکومت آمریکا پیمانی را امضاء کردند که براساس آن قرار شد سرخپوستان سرزمینهای دلخواهشان را برای سکونت انتخاب کنند و سه ماه بعد جنگ به پایان رسید. اما مهاجرین و معدنگران به سرزمین سرخپوستان هجوم بردند. جنگ دوباره آغاز شد و سه سال ادامه یافت، تا آنکه قدرت سرخپوستان غرب آمریکا در هم شکسته شد.
خطابۀ «سی تل» در واقع از محدودۀ تلخ این جنگها بسی فراتر میرود و شکل پیامی عام و جهانی را به خود میگیرد. پیشگوییهای پیامبرانۀ او که از تار و پود فرهنگیِ طبیعی و نازکاندیشانۀ سرخپوستان مایه میگیرد، برای همۀ آنهایی که در این ربع قرن آخر قرن بیستم دربارۀ آیندۀ تمدن انسانی به تفکر نشستهاند، درسهایی ساده و در عین حال بغرنج در بر دارد.
«سی تل» میگوید که در شهر سفیدپوستان نمیتوان صدای شکفتن برگها را در بهار شنید. آنگاه در حالی که به دانش و درایت خود ایمانی راسخ دارد، با طنزی گزنده میافزاید «شاید من يک سرخپوست وحشیم و نمیفهمم.» او در واقع این فروتنی آلوده به انواع سرزنش و تمسخر را چون پتک بر سر آنهایی میکوبد که در چنگ آسمانخراشها گرفتار آمدهاند، فریاد تنهایی مرغ شب را نمیشنوند، به صدای شبانۀ غوکها در آبگیر گوش نمیدهند و طعم باد را که با عطر چمنزار شیرین شده، نمیچشند. او با «نافهمی» خود این حقیقت عریان را بیان میکند که در طبیعت همه چیز به هم پیوسته است یعنی چیزی که انسان دانشمند همهچیزدان شهرنشین، آن را به فراموشی سپرده است. «سی تل» با خشم میگوید «حرص آنها زمین را نابود میکند و پشت سرشان تنها کویری برجای خواهد ماند» و این جمله چقدر نزدیک است با این سؤال نگرانیآور «باری کامنر» اکولوژیست معروف معاصر که میپرسد «چگونه زمینی را برای فرزندان خود به ارث خواهیم گذاشت؟»
شکار و طبیعت
پ ن: ترجمۀ فارسی این خطابه در شمارۀ ۲۰۱ مجلۀ شکار و طبیعت (آبان ۱۳۵۵)، ص ۲-۳ و ۵۸-۵۹ به چاپ رسیده است و اینک به مناسبت سال «تحولات میراثی» با اجازۀ مترجم محترم، جناب آقای بیژن فرهنگ درهشوری، عضو پیوستۀ ایکوموس ایران، کسی که به طبیعت ایران عشق میورزد و عمر گرانمایه و پربار خود را تاکنون وقف شناسایی و حفاظت و معرفی آن و نیز دانش ارزشمند زندگی ایلهای عشایر ایران کرده است، در وبگاه مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران منتشر میشود.
رئیس بزرگ در واشینگتن پیام فرستاده که میخواهد سرزمین ما را بخرد.
رئیس بزرگ همچنین پیام فرستاده که دوست ماست و خوشی ما را میخواهد. این از مهربانی اوست، اما ما میدانیم که او چندان احتیاجی به دوستی ما ندارد!
ما به پیشنهاد شما توجه میکنیم، چرا که میدانیم در صورتی که زمینهایمان را نفروشیم، مردمان سفید با تفنگهایشان خواهند آمد و سرزمینهایمان را خواهند گرفت.
رئیس «سی تل» چه میگوید؟
رئیس بزرگ در واشینگتن میتواند به ما اعتماد داشته باشد، آنچنانکه برادران سفید ما به بازگشت فصلها ایمان دارند.
سخنان من همچون ستارگانند. آنها غروب نخواهند کرد.
شما چگونه می توانید آسمان را بخرید و بفروشید؟ یا گرمای زمین را؟ این برای ما عجیب است. هرگز طراوت هوا یا درخشش آب از آن ما نبوده، شما چگونه میتوانید آن را از ما بخرید؟
هر گوشه ای از این سرزمین برای مردم من مقدس است. هر برگ سوزنی درختان کاج، هر ساحل شنی، هر تیرگی نامشخص در جنگل انبوه، هر زمزمۀ پرواز حشرات در خاطره و زندگی مردم من مقدس است.
شیرهای که درون درختان جاری است خاطرۀ مردمان سرخ را حمل میکند.
مردمان سفید زادگاهشان را فراموش کردهاند، زمانی که در زیر ستارگان راه میروند.
ما جزئی از زمینیم و زمین بخشی از ما است. گلهای عطرآگین خواهران ما هستند، گوزنها، اسبها، و عقاب بزرگ، اینان برادران ما هستند. صخرههای سنگین، شیرۀ جانبخش چمن زارها، گرمای بدن کرهاسبان، و انسان همه از يک خانوادهاند.
پس زمانی که رئیس بزرگ در واشینگتن پیام میفرستد که میخواهد سرزمین ما را بخرد، از ما انتظار زیادی دارد.
رئیس بزرگ گفته است، ما را در محدودهای نگه خواهد داشت و ما با هم آسوده خواهیم زیست. او پدر ما خواهد بود و ما فرزندانش، پس ما به پیشنهاد خرید زمینمان توجه خواهیم کرد.
اما این آسان نیست، چراکه این سرزمین برای ما مقدس است.
آب درخشانی که در جویبارها و رودها جاری است، تنها آب نیست که خون پدران ماست.
اگر این سرزمین را به شما فروختیم، باید بهیاد داشته باشید که آن مقدس است، شما باید به فرزندانتان بیاموزید که آن مقدس است. هر انعکاس ظریف نور در آب پاک دریاچه از ماجراها و خاطرات زندگی مردم من سخن میگوید. زمزمۀ آب، صدای پدران من است. رودخانهها برادران ما هستند. آنها تشنگی ما را فرو مینشانند، قایقهایمان را حمل نموده و فرزندانمان را تغذیه میکنند.
اگر این سرزمین را به شما فروختیم، باید بهیاد داشته باشید و به فرزندانتان بیاموزید که رودها برادران ما و شما هستند و شما باید از این پس با رودخانهها چنان مهربان باشید که با هر برادری.
مردمان سرخ همیشه قبل از هجوم و پیشروی سفیدها عقب مینشستند، همچنانکه تیرگی کوهستان در برابر خورشید صبحگاه.
اما خاکستر اجداد ما برایمان مقدس است و مزارشان زمینی متبرک؛ و چنین است این تپهها و این درختان. این قسمت از جهان برای ما تقدیس شده است.
ما می دانیم که مرد سفید راه زندگی ما را نمیفهمند. هر سرزمینی برایش همان است که زمینی دیگر، چراکه او غریبهای است که در شب وارد شده و از زمین هرچه را میخواهد، میگیرد. زمین برادرش نیست، که دشمن اوست. زمانی که سرزمینی را بهدست آورد، در آن جای میگیرد. مزار پدرانش را پشت سر گذاشته و پروایی ندارد. او زمین را از فرزندانش ربوده و پروا ندارد. مزار پدران و زادگاه فرزندانش را از یاد برده.
او به زمین که مادر اوست لطمه میزند و با برادرش که آسمان است همچون شیئی تاراج شده یا خریده شده رفتار میکند. حرص آنها زمین را نابود خواهد کرد و پشت سرشان تنها يک کوير خواهد ماند.
راه ما از راه شما جداست. مناظر شهرهای شما چشم مردمان سرخ را میآزارد.
من نمیدانم شاید به خاطر آن باشد که سرخپوست وحشی است و نمیفهمد.
آنجا، شهر مردمان سفید، مکان آرامی نیست، جایی نیست که بتوان صدای شکفتن برگها را در بهار و یا صدای بال حشرات را شنید. اما شاید من يک سرخپوست وحشیام و نمیفهمم.
آنجا تنها هیاهو و سر و صدا است که گوش را میآزارد. آنجا شیرینی زندگی در چیست؟ در حالی که نتوان فریاد تنهایی مرغ شب را شنید یا نتوان صدای شبانۀ غوکها را در آبگیر گوش داد. من يک سرخپوستم و نمیفهمم.
اما مردم سرخ، صدای وزش نسیمی را که از فراز دریاچه میگذرد و بوی باد را که با باران وسط روز پاک شده یا با عطر کاج آغشته است، ترجیح میدهند.
هوا برای ما باارزش است. چراکه همه در آن سهیماند. شکار، درختان، و انسان همه یکسان از همین هوا فرو میدهند.
مردمان سفید گویی هوایی را که فرو میدهند، احساس نمیکنند و مانند بیماری که در روزهای طولانی میمیرد، از تعفن آزرده نیستند.
اما اگر سرزمینمان را به شما فروختیم بهیاد داشته باشید که هوا برای ما با ارزش است. چون هوا روح زندگی را به تمام موجودات میرساند، باد که نخستین نفس را به پدربزرگ ما رسانده آخرین آه او را هم گرفته. باد همچنین باید به فرزندان ما روح زندگی را بدمد.
اگر سرزمینمان را به شما فروختیم، آن را آنچنان محترم بدارید که سفیدها هم بتوانند در آنجا طعم باد را که با عطر چمنزار شیرین شده بچشند.
پس ما به خواست شما برای خرید زمینمان توجه خواهیم داشت. اگر آن را پذیرفتيم من يک شرط دارم. مردمان سفید باید شکارهایش را همچون برادران خود بدانند.
من يک وحشی هستم و راه دیگری نمی دانم.
من جسد هزاران بوفالوی پوسیده را در دشتها دیدهام که مردان شما از قطارهای گذران آنها را هدف قرار دادهاند. من يک وحشی هستم و نمیفهمم اسب آهنین شما چرا باید از بوفالوها که زندگی ما را تأمین میکنند، ارزش بیشتری داشته باشد؟
انسان بدون حیوان چیست؟ اگر همۀ حیوانات بمیرند، انسان از رنج يک تنهایی عظیم خواهد مرد. چون آنچه بر جانوران می گذرد،
به زودی بر انسان خواهد گذشت.
همه چیز به هم پیوسته است.
به فرزندانتان بگویید که زمین زیر پایشان، خاکستر اجداد ماست. پس آنها به زمین احترام خواهند گذاشت.
به فرزندانتان بگویید زمین از زندگی تبار ما سرشار است. به فرزندانتان بیاموزید آنچه را که ما به فرزندانمان آموختهایم ـ که زمین مادر ماست. آنچه بر زمین بگذرد بر فرزندان زمین هم خواهد گذشت. هر بی احترامی به زمین، بی احترامی به خود است.
این است آنچه ما می دانیم.
زمین از آن ما نیست. انسان از آن زمین است.
این است آنچه ما میدانیم.
همه چیز بههمپیوسته است، مانند خون که يک خانواده را به هم میپیوندد.
آنچه بر زمین میگذرد، بر فرزندان زمین هم خواهد گذشت. انسان بافت حیات را نمیسازد، بلکه خود رشتهای از آن است. هر آسیبی به بافت حیات، آسیبی است به خود انسان.
ما به پیشنهاد شما توجه میکنیم ما به محدودهای که میگویید میرویم: جدا و تنها و در صلح زندگی خواهیم کرد. اما روزها را چگونه خواهیم گذراند؟
فرزندان ما پدرانشان را دیدهاند که در جنگها به زانو در آمدهاند. جنگاوران ما شرمگیناند و بعد از شکست، روزها را به بیهودگی میگذرانند و تنشان را با خوراک شيرين و مشروب قوی فاسد میکنند.
ما روزها را کجا خواهیم گذراند؟ هر چند روزهای زیادی نمانده، چند ساعت دیگر، چند زمستان دیگر.
از فرزندان قبایل بزرگ که روزگاری در این سرزمین میزیستند و از گروه سوارکاران که در جنگلها میتاختند، دیگر کسی نخواهد ماند تا بر مزار مردمانی سوگواری کند که زمانی آنچنان قدرتمند و امیدوار بودند که اکنون شما.
چرا در ماتم نابودی قبیلهام بنشینم؟ قبیلهها را انسانها میسازند نه چیز دیگر. مردمان درگذرند همچون موج دریا. حتى مردمان سفید که خدایشان چون دوست با آنها همگام بوده و گفتگو میکند از چنین سرنوشتی گریز ندارند.
شاید در آینده برادران هم شدیم، خواهیم دید.
اینست آنچه ما میدانیم.
روزی پی خواهید برد که خدای ما و شما یکی است. شاید تصور میکنید که صاحب آن خدا هستید، همانگونه که آرزوی تصاحب زمین ما را دارید. اما نمیتوانید: خدا خدای انسانها است و مهربانی او برای همه یکسان است. این زمین برای او باارزش است و هر ستمی به زمین، اهانت بزرگی است به آفریدۀ خداوند.
مردمان سفید هم روزی خواهند رفت، شاید زودتر از قبایل دیگر.
به آلودن بستر خود ادامه دهید، یک شب در این آلودگی خفه خواهید شد. شما در نابود کردن طبیعت درخشان خواهید بود.
در آتش قدرت خدایی که حکومت بر این سرزمین و سرخپوستان را به شما داد هلاک خواهید شد.
سرنوشت شما شگفتانگیز است و نمیدانم آن زمان که بوفالوها را قتل عام کردید، آن زمان که اسبهای وحشی را رام کردید، زمانی که تپهها را با سیمکشی زشت و گوشههای دورافتادۀ جنگل را با بوی بدن مردمان سنگین کردید، آن وقت:
بیشهزار کجاست؟ بر باد رفت. عقاب کو؟ رفته.
پس چه مانده که با کره اسبهای چابک و با شکار وداع کند؟
پایان زندگی و آغاز جان کندن.
ما شاید بفهمیم، زمانی که رؤیای مرد سفید را بدانیم. مرد سفید در شبهای طولانی زمستان به فرزندانش نوید چه آیندهای را میدهد؟ چه تصوری در ذهن او روشن میشود که برای فردایش آرزو کند؟
رؤیای مرد سفید از ما پوشیده است، چون وحشی هستیم. پس ما راه خودمان را میرویم!
ما به پیشنهاد شما توجه میکنیم، اگر آن را پذیرفتیم، منطقهای را که گفتهاید به ما بدهید، آن جا دور از آنچه در تصور ماست زندگی خواهیم کرد.
زمانی که آخرین مرد سرخ از زمین ناپدید شد و خاطرهاش همچون سایۀ ابری از دشتها گذشت، این ساحل و این جنگل همچنان روح مردم مرا نگه خواهد داشت. چون آنها این سرزمین را دوست داشتهاند، بهسان نوزادی که آغوش مادرش را.
اگر این سرزمین را به شما فروختیم، آن را دوست داشته باشید، آنچنانکه ما دوستش داریم. آن را محافظت کنید، آنچنانکه ما محافظتش کردیم. آن را بدین سان که از ما میگیرید به خاطر بسپارید و با تمام نیروی خود و با تمام امکانات خود و با تمام قلب خود آن را برای فرزندان خود نگهدارید، دوستش بدارید، آنچنانکه خدا همۀ ما را دوست دارد.
این است آنچه ما میدانیم:
که خدای ما و خدای شما یکی است.
این زمین برای خدا عزیز است.
مردمان سفید از سرنوشت انسان جدا نیستند.
شاید در آینده برادران یکدیگر باشیم. خواهیم دید.
«پایان»
عکس رئیس سیتل، سال ۱۸۶۴ م.

زمین از آن انسان نیست، انسان از آن زمین است بیشتر بخوانید »
دکتر مهدی حجت، رئیس مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران: تحقیق در ارزشهای آثار پیشینیان مقدم بر هر اقدامی در زمینۀ میراث فرهنگی است
به گزارش خبرنگار مهر، متن کامل لایحۀ برنامۀ هفتم توسعه برای سالهای ۱۴۰۲ تا ۱۴۰۶ در حالی منتشر شد که در بخشها و مادههای مختلف این برنامه به موضوعات مرتبط با گردشگری و صنایع دستی پرداخته شده است.
اما مهمترین فصل برنامۀ هفتم توسعه که با مأموریتهای اصلی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی در ارتباط است، فصل شانزدهم برنامۀ هفتم است که در این فصل به صنعت گردشگری و صنایعدستی پرداخته شده است. اما آنچه که بدان کمتر توجه شده، موضوع میراث فرهنگی است. عنوانی که در نام وزارت متولی نیز مهمترین جایگاه را دارد.
در حال حاضر کمرنگ بودن حوزۀ میراث فرهنگی در برنامۀ هفتم توسعه، مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان قرار گرفته است. با مهدی حجت، قائم مقام سابق سازمان میراث فرهنگی وقت، در این باره گفتگو کردهایم.
حجت دربارۀ جایگاه میراث فرهنگی در برنامۀ هفتم توسعه در گفتوگو با خبرنگار مهر بیان کرد: هر برنامۀ توسعهای از جمله برنامۀ هفتم توسعه کشور در مردم این توقع را ایجاد میکند که ریل گذاری جدیدی برای بهبود شرایط به وجود آید. عموماً برنامههای توسعه برای آینده این امیدواری را به وجود میآورند که مشکلات گذشته برطرف شود و امکانات شکوفایی برای آینده فراهم آید.
وی ادامه داد: برنامۀ هفتم ما هم برای شکوفایی بیشتر ملت ایران تهیه شده است. اگر حتی بخواهیم برای پنج سال آیندۀ یک فرد هم برنامهریزی کنیم بهطور طبیعی ابتدا بررسی میکنیم که آن فرد چه تواناییها، نقاط ضعف و قوت و حساسیتهایی دارد و کجا در برابر چه وقایعی چه واکنشهایی داشته است.
هر اندازه شناسایی ما نسبت به آن فرد عمیقتر باشد، برنامهریزی ما برای آیندۀ او صحیحتر و مؤثرتر خواهد بود. وقتی میخواهیم برنامهای برای توسعۀ کشوری بنویسیم طبیعتاً باید بدانیم این مردم و کشور دارای چه خصوصیاتی بوده و هستند. آیا برای تنظیم برنامۀ هفتم چنین مطالعهای صورت گرفته که ابتدا بدانیم ما چه کسی و دارای چه خصوصیاتی هستیم تا برنامۀ حرکت به سمت آیندۀ ما قابل تنظیم باشد؟
هویت ما به نوع انعکاسها و رفتارهایی که در طول زندگی خود بروز دادهاند برمی گردد.
قائم مقام سابق سازمان میراث فرهنگی وقت گفت: در تمام طول ده هزار سال تاریخ گذشته وقایع طبیعی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی مختلفی روی داده است. ملت ما در مقابل این وقایع چه انعکاس ویژه ای از خود نشان داده است؟
در حقیقت کیستی ما یا هویت ما به همین نوع انعکاسها و رفتارهایی که در طول زندگی خود بروز دادهاند برمی گردد. همانطور که در مورد یک فرد صادق است در مورد جامعه نیز شناسایی کنشهای گذشته او نشان چگونگی شخصیت و مبّین هویت اوست.
سوال اینجاست که برنامۀ هفتم چقدر به این موضوع توجه و برای شناسایی آن سرمایهگذاری میکند؟ طبیعتاً توقع این است که حداقل در هر برنامه ترتیبی اتخاذ شود که دستگاههای ذیربط توان پاسخ گفتن به این شناسایی ضروری را پیدا کنند.
حجت افزود: در کشور ما مسئول مستقیم تهیۀ شناسنامۀ فرهنگی و هویتی ملت وزارت میراث فرهنگی است. اما ملاحظۀ برنامۀ اعلامشده برای این وزارتخانه متأسفانه عاری از هرگونه کمک و حمایت در این جهت است. تحقیق و مداقه در میراث فرهنگی یک ملت تقویتکننده ریشهها و تبیینکنندۀ کیستی تاریخی او است تا با شناسایی آن مسیر مناسب برای حرکت آتی او فراهم شود.
این کارشناس میراث فرهنگی بیان کرد: قرآن کریم از انسانها میخواهد در زمین سیر کنند تا قلبهایی برای تعقل پیدا کنند و گوشهایی برای شنیدن حقیقت بیابند. آیا وقتی برنامۀ هفتم عمدۀ توجه خود را معطوف به گردشگری میکند از این سفرها امکان تعقل و باز شدن گوشها برای شنیدن حقیقت فراهم میشود؟
طبیعتاً برای بالابردن بازدهی فرهنگی گردشگری در کشور نیاز به تحقیق و مطالعۀ ارزشهای بسیار وسیع و گسترده در آثار بهجامانده از گذشته است تا با ارائۀ آن به گردشگران زمینههای تحقق دستور قرآنی فراهم آید. رهبر گرانقدر ما اخیراً فرمودند کسانی که اهل تولیدات فرهنگی هستند باید به نسبت افراد دیگر بیشتر تاریخ و ادبیات بخوانند.
منظور از این رهنمود چیست؟ قطعاً همۀ فعالان فرهنگی اعم از افراد یا گروهها یا نهادها باید در امر خطیر شناسایی خود تاریخی تلاش کنند وگرنه هر روز میتوان با تکیه به دانش فردی یا مقطعی راهی را برای آینده پیشنهاد کرد و ناظر نتایج مرخم و ناکارآمد آن هم بود.
وی افزود: در برنامۀ هفتم توسعه امکانی را فراهم نکردیم که خصوصیات ملت ایران در این سرزمین را به دقت شناسایی کنیم و از آنها اسنادی بسازیم که پشتوانۀ صحت و دقت برنامههای توسعۀ کشور باشد. ما نسبت به آنچه در گذشته است به اندازۀ حافظۀ مدیریتی شخصی خودمان اکتفا میکنیم و از دریای عظیمی از اطلاعات و تجربیاتی که میتواند جلوی تکرار و یا عمل اشتباه ما را بگیرد بهره نمیبریم.
وقتی به طول تاریخ نگاه میکنیم و چگونگی تعاملاتی را که ایرانیها با محیط اطراف خود در شرایط گوناگون داشتهاند بررسی میکنیم متوجه میشویم ایرانی کیست و با چه کسی طرف هستیم و باید او را چطور به سمت آینده هدایت کرد.
درست است که گردشگری موجب ایجاد شغل و گردش مالی در جامعه میشود اما باید دید محصول این امر چه نسبتی با ارزشهای فرهنگی و اعتقادی جامعه برقرار میکند.
حجت گفت: متأسفانه برنامهای که الان با آن روبرو هستیم به حوزۀ میراث فرهنگی نگاهی کاسبکارانه دارد. مواد متعددی راجع به گردشگری و صنایع دستی نگاشته شده ولی باید توجه داشت که صِرف تقویت کمّی گردشگری، کیفیت مورد انتظار یک جامعه فرهنگی را تضمین نمیکند.
آیا آنچه که امروز در این زمینه در ایران میگذرد به جز تفریح و گذراندن اوقات فراغت آوردۀ فرهنگی دیگری دارد؟ و آنچه در جامعۀ اسلامی و انقلابی ما میگذرد توقع قرآن مجید از سیر در زمین و نگاه به آثار گذشتگان را برآورده میسازد؟
وی ادامه داد: در مورد صنایع دستی هم باید گفت فهم اینکه انسان در تعامل با محیط اطراف خود چگونه رفتار میکند و با استفاده از این امکانات چگونه موجب رفع مشکلات و تسهیل زندگی خود میشود بسیار مهم است. صنایع دستی ایران به عنوان سرآمد صنایع دستی جهان مشحون از دادهها و راهکارهای بهرهبرداری بهینه از ظرفیتهای محیطی است.
اما همۀ ارزشهای آن وقتی به دامن جامعه سرازیر میشود که با نگاهی محققانه به این نسبت توجه شود و دانش نهفته در آن استخراج و برای حفاظت و تقویت آن صنعت و انتقال آن به حال و آینده از آن بهرهبرداری شود. بنابراین تحقیق در ارزشهای آثار پیشینیان مقدم بر هر اقدامی در زمینۀ میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است و این امری است که در برنامۀ پیشنهادی هفتم کشور مغفول مانده است.
مأخذ خبر: mehrnews.com/x32hdr
نخستین جلسۀ کارگروه علمی تغییرات اقلیمی و میراث برگزار شد
نخستین جلسۀ کارگروه علمی تغییرات اقلیمی و میراث طبق قرار قبلی در روز پنجشنبه، ۱۱ خرداد ساعت ۱۰ـ۱۲ به صورت حضوری و برخط با شرکت ۱۲ عضو کارگروه برگزار شد. در این جلسه پس از معارفۀ اعضا، رئیس و دبیر کارگروه مختصری دربارۀ ماهیت و موضوع کار کارگروه و اهمیت موضوع آن در ایران صحبت کردند و سپس اعضا ضمن معرفی زمینههای مطالعاتی خود به تبادل نظر و طرح دیدگاههای خود دربارۀ آن پرداختند و ضرورت وجود کارگروه تغییرات اقلیمی و میراث را اعلام کردند.
مقرر شد که در کمتر از یک ماه دومین جلسۀ کارگروه تشکیل شود و در خلال این مدت پیشنویس اهداف کلی و زمینههای فعالیت کارگروه تهیه و برای دریافت نظرات اعضای کارگروه ارسال گردد. همچنین مقرر شد برخی اسناد مهم ایکوموس در این مدت با کمک اعضای علاقهمند به فارسی ترجمه شود و برای تسهیل امر زیرساختی برای ارتباط اعضا با یکدیگر فراهم شود.
دبیر کارگروه در توضیح برخی از مسائل مهمی که در سطح بینالمللی در این موضوع پیگرفته میشود به این موارد اشاره کرد:
- شناسایی مخاطرات تغییرات اقلیمی بر میراث فرهنگی و حفاظت از آن و یافتن راههای محدود کردن آنها
- استفادۀ خلاق از ظرفیتهای میراث برای مقابله با پیامدهای سوء تغییرات اقلیمی (تحول میراثی)
- مطالعۀ میراث فرهنگی بهعنوان شاخصهای برای تغییرات اقلیمی و پیامدهای آن
- یافتن راههای حفاظت پایدار با کمترین پیامدهای سوء بر اقلیم
در ادامه رئیس کارگروه برخی اهداف پیشنهادی برای کارگروه را به شرح زیر برشمرد:
- شناخت تغییرات اقلیمی و تهدیدات و خطرات ناشی از آن مخصوصاً در ایران
- شناسایی حوزههای درگیر و در معرض درگیری به خطرات اقلیمی در ایران
- کوشش در شناسایی قابلیت و ظرفیتهای فرهنگی کشور در مقابله با خطرات تغییرات اقلیمی و احیای مهارتها ر مدیریت منابع طبیعی و راهکارهای سنتی و ملی مواجهه با خطرات ذیربط
- شناسایی راهکارها و امکانات ملی در تقویت تابآوری سرزمین
- شناسایی راهکارها و شیوههای ارتقای سطح تابآوری جوامع درگیر و در خطر در ایران
- شناسایی کلیۀ امکانات بالقوۀ تاریخی و فرهنگی در تقویت دغدغهمندی جوامع و حس تابآوری آنها
و بر اساس آنها سه دسته اقدامات «آگاهی بخشی» و «شناسایی» و «ترویج از راه فضای مجازی» را به شرح زیر پیشنهاد کردند:
الف) آگاهیبخشی به عموم مردم، مسؤلان، و مرکزهای دانشگاهی در مورد تهدیدها و خطرهای تغییرات اقلیمی در حوزۀ میراث طبیعی و میراث مادی و معنوی فرهنگی:
- شناسایی حوزههای سرزمینی ایران که درگیر تغییرات اقلیمی هستند.
- شناسایی حوزههای میراث فرهنگی که درگیر تغییرات اقلیمی هستند.
- شناسایی نوع خطرات و تهدیدهای موضوع تغییرات اقلیمی.
- بررسی یک حوزۀ طبیعی و فرهنگی بهمثابه برنامۀ پیشرو (مثل حوزۀ شهرستان زابل و دریاچۀ هامون در سیستان و بلوچستان)
- تهیۀ نقشۀ مناطق آسیبپذیر و درگیر تغییرات اقلیمی در ایران
- آغاز تهیۀ منشوری ملی در وظایف، ضوابط، و راهکارهای مواجهه با تغییرات اقلیمی
- تهیۀ گزارشهای ادواری بهروز از وضعیت کمآبی و خشکسالی منبعث از تغییرات اقلیمی و تبعات آن بر میراث فرهنگی
ب) شناسایی مراکز و نهادهای دولتی و غیردولتی و افراد و پژوهشگران مستقل موظف و علاقهمند به موضوع تغییرات اقلیمی در ایران
- شناسایی و جمع آوری اسناد و مدارک موضوع تغییرات اقلیمی در ایران و جهان که توسط مراکز و نهادهای علمی و اجرایی ملی و بینالمللی انتشار یافته است
- گردآوری تجربیات جهانی در مواجهه با تغییرات اقلیمی در موضوعات مرتبط با میراث فرهنگی
- گردآوری واژگان، اصطلاحات، و مفاهیم موضوع تغییرات اقلیمی
- جمعآوری و ترجمۀ ضوابط، بیانیهها، مصوبهها، و راهکارهای اعلامشده و انتشاریافته از سوی ایکوموس جهانی و کمیتههای ملی در جهان در بارۀ تغییرات اقلیمی
- تهیۀ تاریخچۀ تغییرات اقلیمی و تأثیرات آن بر فرهنگ مادی و معنوی جوامع جهانی
ج) بهرهگیری از امکانات فضای مجازی برای آگاهیبخشی اقشار مختلف مردم در موضوع تغییرات اقلیمی و شکل مواجهه با آن از منظر میراث
- تهیۀ شعارها و جملات مؤثر و آگاهیبخش در موضوع تغییرات اقلیمی و تهدیدها و خطرهای آن برای میراث طبیعی و فرهنگی مادی و معنوی با همکاری گروههای تخصصی ذیربط ایکوموس ایران
- جمعآوری اخبار در موضوع تغییرات اقلیمی و تبعات آن در جهان و مخصوصاً در ایران برای آگاهی بخشیدن به عموم مردم و فعالان در حوزۀ میراث طبیعی و فرهنگی
- برگزاری نشست و همایش با موضوع تغییرات اقلیمی و میراث در حد امکان (حتیالمقدور یک بار در سال ۱۴۰۲)
- شناسایی نشریات مرتبط با موضوع تغییرات اقلیمی و همکاری به آنها
- بررسی و طراحی گاهنامهی برای انتشار مبانی و مفاهیم و اخبار کارگروه با عنوان «اقلیم».
اعضای حاضر در این جلسه عبارت بودند از: دکتر مریم فخاری (معمار با تخصص انرژی)، دکتر مهرنوش قدسی (معمار با تخصص انرژی)، مهندس مهدیس وارسته (کارشناس ارشد منظر)، مهندس پریچهر گودرزی (کارشناس ارشد منظر، پژوهشگر دورۀ دکتری معماری)، مهندس معصومه حاجیزاده (کارشناس ارشد منظر)، مهندس مونا علویپور (کارشناس ارشد حفاظت و مرمت بناهای تاریخی)، دکتر طاهره شکری (باستانشناس)، مهندس زهرا شهریار (کارشناس ارشد معماری)، مهندس زهرا بابائی شاهدانی (دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران)، دکتر ناصر نوروززاده چگینی (باستانشناس، رئیس کارگروه)، دکتر محمدرضا رحیمزاده (معمار، دبیر کارگروه).

نخستین جلسۀ کارگروه علمی تغییرات اقلیمی و میراث برگزار شد بیشتر بخوانید »
برگزاری آیین گرامیداشت روز جهانی بناها و محوطههای تاریخی و مجمع عمومی عادی سالانۀ مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران
آیین گرامیداشت روز جهانی بناها و محوطههای تاریخی همزمان با مجمع عمومی عادی سالانۀ مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران طبق برنامۀ اعلام شده در روز پنجم اردیبهشت ۱۴۰۲ ساعت ۱۵-۱۷ برگزار شد.
در این برنامه ابتدا دبیر مؤسسه، دکتر محمدرضا رحیمزاده، با اعلام خبر عزم مؤسسه برای تجدید فعالیت گروههای تخصصی و اقدامات به عمل آمده در این باره و نیز نشستی که میان هیئت رئیسۀ مؤسسه با معاون میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری، و صنایع دستی انجام شده، گزارش عملکرد مؤسسه در سال ۱۴۰۱ را در هشت سرفصل، شامل «آمار اعضای مؤسسه»، «جلسات اداری و تشکیلاتی»، «رویدادهای علمی ـ فرهنگی»، «فعالیتهای کمیتههای علمی و کارگروههای علمی»، «فعالیتهای گروههای تخصصی»، «فعالیتهای دبیرخانه»، «تجهیز، تعمیر، و نگهداری دفتر مؤسسه»، و «گزارش مالی» به استحضار اعضای حاضر رساند. پس از آن با اعلام مجدد خبر موفقیت طرح پیشنهادی سرکار خانم مهندس سمیه مراقی، عضو ایکوموس ایران، با عنوان «حفاظت از باغهای تاریخی قزوین» در کسب جایزۀ اصلی اولین دور جوایز فرهنگـطبیعت ایکوموس جهانی، لوح تقدیری از سوی ریاست مؤسسه به ایشان اهدا شد. سپس از سایر همکاران مؤسسه که خدمات شایانی در سال گذشته در همکاری با مؤسسه داشتند، تقدیر به عمل آمد.
در بخش دوم برنامه معاون مؤسسه، آقای دکتر ناصر نوروززادۀ چگینی، ترجمۀ فارسی بیانیۀ ایکوموس جهانی در سال ۲۰۲۳ با عنوان «تحولات میراثی» را قرائت و نکاتی در شرح و تبیین آن مطرح کردند.
در بخش سوم، سخنران اصلی این برنامه، آقای دکتر مهدی حجت نظرات خود را دربارۀ موضوع سال «تحولات میراثی» بیان کردند. ایشان سخنان خود را حول دو مفهوم «زمین» و «حفاظت» متمرکز کردند و اشاره داشتند که نگاه به «زمین» باید همچون نگاه به «مادر» تغییر کند. این مهمترین درسی است که ما از جهانبینی گذشتگان خود میگیریم و تا چنین تحولی در نگاه ما رخ ندهد نمیتوانیم از زمین و طبیعت حفاظت کنیم. ایشان در ادامۀ سخنان خود به مفهوم حفاظت پرداختند و گفتند که تطویل عمر فقط از راه توجه به جسم و کالبد میسر نمیشود، بلکه باید به ارزشها و آنچه برای انسان به راستی نافع است توجه داشت و در خدمت حفاظت آن بود. سخنرانی آقای دکتر مهدی حجت به زودی از راه کانال آپارات مؤسسه در اختیار عموم قرار خواهد گرفت.
در پایان آیین رونمایی از دو مجموعۀ گورنگاری مهدی تمیزی (ری و تهران، و تخت فولاد) با حضور پژوهشگر و پدیدآورندۀ اثر برگزار شد. جناب آقای مهدی تمیزی، که از سال ۱۳۹۶ مدیریت موزۀ هنرهای معاصر اصفهان را برعهده دارند، در سخنان خود در بارۀ هدف و شیوۀ تهیۀ این مجموعهها توضیح دادند و مورد تشویق حضار قرار گرفتند.
#18April #ICOMOS #HeritageChanges #heritage4climate #IDMS2023 #icomosIDMS2023
#ایکوموس #تحولاتمیراثی
آیین گرامیداشت روز جهانی بناها و محوطههای تاریخی همزمان با مجمع عمومی عادی سالانۀ مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران
مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران همزمان با برگزاری مجمع عمومی عادی مؤسسه در روز ۵ اردیبهشت ۱۴۰۲ (پیرو اطلاعیههای قبلی) آیین گرامیداشت روز جهانی بناها و محوطههای تاریخی را که در سال ۲۰۲۳ موضوع آن «تحولات میراثی» است برگزار میکند.
برنامۀ این روز به شرح زیر است:
- خیرمقدم و قرائت آیاتی از قرآن کریم
- ارائۀ گزارش اقدامات سال گذشتۀ ایکوموس ایران و رویکرد و برنامههای سال آینده
- قرائت متن بیانیۀ «تحولات میراثی» و شرح نکاتی دربارۀ آن؛ معاون مؤسسه، دکتر ناصر نورورززاده چگینی
- سخنرانی دربارۀ موضوع سال «تحولات میراثی»؛ رئیس مؤسسه، دکتر مهدی حجت
- رونمایی از مجموعههای گورنگاریهای مهدی تمیزی (ری و تهران، تخت فولاد)
مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران کلیۀ علاقهمندان به میراث فرهنگی را برای شرکت در این برنامه دعوت میکند.
نشانی دفتر مؤسسه: تهران، خیابان امیرکبیر، خیابان علیرضا جاویدی، شمارۀ ۱۰۷
#18April #ICOMOS #HeritageChanges #heritage4climate #IDMS2023 #icomosIDMS2023
#ایکوموس #تحولاتمیراثی
تأسیس کارگروه «تغییرات اقلیمی و میراث» در ایکوموس ایران
کارگروه «تغییرات اقلیمی و میراث» آغاز کار خود را در ایکوموس ایران اعلام میکند. زمینهها، مفاهیم، و اهداف اصلی این کارگروه در صفحۀ این کارگروه در وبگاه ایکوموس ایران معرفی شده است: www.iranicomos.ir/cch.
مسئول این کارگروه آقای دکتر ناصر نوروززاده چگینی و دبیر آن آقای دکتر محمدرضا رحیمزاده هستند. این کارگروه از علاقهمندان به همکاری در این زمینه دعوت به همکاری میکند.
علاقهمندان میتوانند مراتب را همراه با سوابق علمی و حرفهای خود به نشانی ایمیل کارگروه ارسال فرمایند: cch@iranicomos.ir.
امیدوارم با همکاری یکدیگر بتوانیم گامهایی در جهت بهرهمندی از دانش تاریخی برای حل مشکلات روز و پیشگیری از آسیبهای بیشتر به محیط زیست و طبیعت سرزمین خود برداریم.
کارگروه تغییرات اقلیمی و میراث
#18April #ICOMOS #HeritageChanges #heritage4climate #IDMS2023 #icomosIDMS2023
#ایکوموس #تحولاتمیراثی
تأسیس کارگروه «تغییرات اقلیمی و میراث» در ایکوموس ایران بیشتر بخوانید »
دعوتنامۀ شرکت در مجمع عمومی عادی مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران در سال ۱۴۰۲ (نوبت دوم)
بهنام خدا
دعوتنامۀ شرکت در مجمع عمومی عادی مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران (نوبت دوم)
با سلام و احترام
از آنجاکه جلسۀ اعلامشده در تاریخ دوشنبه ۲۱ فروردین ۱۴۰۲ بهعلت به حد نصاب نرسیدن اعضای حاضر، رسمیت نیافت و مجمع برگزار نشد، مطابق اساسنامۀ مؤسسه، جلسۀ نوبت دوم به فاصلۀ ۱۵ روز، در تاریخ سهشنبه ۵ اردیبهشت ۱۴۰۲، رأس ساعت ۱۵:۰۰، در دفتر مؤسسه به نشانی خیابان امیرکبیر، بین سرچشمه و امینحضور، کوچۀ علیرضا جاویدی، شمارۀ ۱۰۷ تشکیل میشود. جلسۀ نوبت دوم با هر تعداد عضو حاضر رسمیت خواهد داشت.
دستور جلسه عبارت است از:
۱. بزرگداشت روز جهانی بناها و محوطههای تاریخی
۲. گزارش عملکرد سالانه
۳. ارائۀ برنامۀ آتی ایکوموس.
قبلاً از توجه و مشارکت شما سپاسگزاری میگردد.
رئیس هیئت مدیره
مهدی حجت
یادآوری:
۱. برای شرکت در مجامع ارائۀ کارت عضویت مؤسسه که تاریخ آن منقضی نشده باشد (۲۰۲۳ میلادی) الزامی است.
۲. جلسه با رعایت کلیۀ پروتکلهای بهداشتی در فضای باز تشکیل خواهد شد.
مکان و زمان برگزاری مجمع:
تهران، خیابان امیرکبیر، بین سرچشمه و امینحضور، کوچۀ علیرضا جاویدی، شمارۀ ۱۰۷.
سهشنبه، ۵ اردیبهشت ۱۴۰۱ ، ساعت ۱۵:۰۰.
دعوتنامۀ شرکت در مجمع عمومی عادی مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران در سال ۱۴۰۲ (نوبت دوم) بیشتر بخوانید »