کمیتۀ علمی معماری دستکند ایکوموس ایران
Iranian Scientific Committee on Troglodytic Architecture (ICTA)
دکتر مهناز اشرفی
مهندس امین کیوانلو
مهندس سمیه مراقی
دکتر احسان احمدی‌نیا
مهندس الهه گلذاری
مهندس محمد کشاورز دیوکلایی
دکتر لیدا حسین‌زاده
بیانیۀ تأسیس کمیته
همچنان که مفهوم میراث فرهنگی هر روز توسعه یافته و ابعاد گسترده‌تری از دانش و خلاقیت بشری را برای مراقبت و مدیریت درست، شناسایی و معرفی می‌نماید، مفاهیم و دسته‌بندی‌های گوناگون در ارتباط با میراث فرهنگی روز به روز گسترش یافته است. تشکیل کمیته‌های مختلف علمی در ایکوموس، گامی مهم در جمع کردن متخصصین هر حوزه به منظور سهیم کردن آنها در بهره‌مندی از تجارب متفاوت و ارتقاء دانش کمک می‌نماید. معماری دستکند که علیرغم قدمت و سابقه استفاده بشر از آن، هنوز بسیار ناشناخته مانده است، یکی از مباحثی است که در دهه‌های اخیر با توجه بیشتر به تعامل انسان با طبیعت در بحث‌های میراثی به‌ویژه مناظر فرهنگی، روز به‌روز از اهمیت بیشتری برخوردار شده و مطرح می‌شود. این معماری که برخلاف معماری متعارف از روی هم قراردادن مواد و مصالح شکل نمی‌گیرد، بلکه از کندن حجم پر( کوه، صخره، زمین) حاصل می‌شود، با رفع نیازهای خود کمترین آسیب و تغییر را در بستر و منظر طبیعی پیرامون ایجاد کرده است. بنابراین در زمانه‌ای‌که بحران انرژی و تخریب طبیعت یکی از جدی‌ترین چالش‌های حال حاضر است و حفظ بستر زیست محیطی در دستور کار کشورها قراردارد، توجه به این نوع از معماری و اصول به‌کار گرفته در آن می‌تواند در این خصوص بسیار مفید افتد. از طرفی گستردگی این آثار در سراسر جهان کارآ بودن آن را به اثبات می‌رساند. با توجه به نبود تحقیقات و توجه لازم به این نوع از معماری و نیز تنوع و گستردگی آن در کشور ایران، لزوم تشکیل کمیته علمی دستکند در ایکوموس ایران تشخیص داده شد و فعالیت خود را در سال‌های اخیر آغاز نمود. اکنون که در آستانه پنجمین سالگرد تاسیس آن هستیم و با توجه به فعالیت‌های انجام شده آن، پیشنهاد طرح این کمیته در ایکوموس جهانی ضروری به نظر می رسد. این کمیته ارتباط نزدیکی با کمیته مناظر فرهنگی و نیز کمیته معماری بومی خواهد داشت.
خط مشی و برنامۀ کمیته
اهداف:
- ارتقا و ترویج دانش بشر در ارتباط با درک و توسعۀ مفهوم معماری دستکند به‌عنوان میراث مشترک ملت‌ها.
- ایجاد شبکه‌ای از متخصصین ملی همراه با توسعۀ همکاری‌های بین‌المللی در زمینۀ معماری دستکند.
- توجه به امر حفاظت از میراث دستکند و بررسی چالش‌های موجود به‌منظور جلوگیری از فرسایش، تخریب، و نابودی آنها.
- ایجاد حساسیت‌های لازم در میان گروه‌های متخصص و جلب توجه مدیران و اقشار مختلف در شناسایی و حفاظت از این آثار.
برنامه های کوتاه و میان‌مدت:
- اعلان رسمی در وب‌سایت ایکوموس ایران، ثبت نام افراد، و تشکیل کمیته.
- آماده‌سازی و چاپ نشریۀ تخصصی اشکفت به زبان فارسی و انگلیسی.
- تشکیل گروه در شبکه‌های اجتماعی و تبادل اخبار با اعضای کمیته.
- جمع‌آوری مطالب و پژوهش‌های انجام شده در سطح بین‌المللی.
- تهیۀ فرهنگ واژگان به کمک اعضای داوطلب.
- مشارکت فعال در برگزاری نشست‌ها، نمایشگاه‌ها، بازدیدها، و رویدادهای مرتبط با معماری دستکند در سطح ملی و بین‌المللی.
برنامه های بلندمدت:
- انجام پژوهش‌های بنیادی در خصوص ابعاد گوناگون معماری دستکند از جمله: «تفحص درفلسفه وجودی معماری دستکند در بین جوامع اولیه»، «بررسی نقش فناوری در شکل گیری و سیر تحول معماری دستکند».
- گردآوری منابع و اسناد معماری دستکند.
- تلاش برای شناسایی، حفاظت، و معرفی بیشتر آثار معماری دستکند از طریق ثبت آنها در فهرست میراث جهانی.
- تشکیل پایگاه داده‌های آثار معماری دستکند جهان.
- تشکیل مرکز مطالعات حفاظت آثار معماری دستکند.
پیشینه فعالیت‌ها:
- برگزاری جلسات هماهنگی انجام فعالیت‌های معین با حضور اعضا.
- مصاحبه با داوطلبان و پذیرش افراد علاقه‌مند متخصص در زمینۀ فعالیت‌های کمیته به‌عنوان عضو.
- دریافت رزومه و تکمیل فرم اطلاعات حرفه‌ای اعضا.
- جمع‌آوری واژگان مرتبط با معماری دستکند در نقاط جغرافیایی گوناگون ایران.
- فعالیت و اطلاع‌رسانی در صفحۀ مجازی واتس‌آپ برای اعضای کمیته به نشانی ICTA.
- همفکری و تبادل نظر با اعضای کمیته در جهت مرمت و احیای یک خانۀ تاریخی در شهر یزد.
- دعوت از اعضای کمیته برای ارائۀ مقاله در سومین همایش بین‌المللی معماری دستکند.
- ارائۀ سخنرانی از سوی اعضا و انتقال تجارب به سایرین.
- بازدید از سایت‌های معماری دستکند به همراه اعضا و تدوین گزارش.
تماس با کمیته
برای تماس با کمیته با یکی از دو رایانامۀ زیر با رئیس و دبیر کمیته مکاتبه کنید:
عضویت در کمیته
برای عضویت در کمیته کافی است شرحی از علاقۀ خود را همراه با رزومه به یکی از دو نشانی بالا از طریق رایانمه ارسال کنید.
برنامه‌ها و رویدادهای اخیر
- طرح پیشنهاد تشکیل کمیتۀ بین‌المللی معماری دستکند.
- برگزاری جلسات همفکری و پیشبرد اهداف کمیته به‌صورت منظم و هفتگی، مجازی در فضای اسکایپ.
- حضور اعضا متخصص و علاقه‌مند از دانشگاه‌های خارج از کشور.
- ارائه سخنرانی از سوی اعضای کمیته در مجامع علمی – تخصصی.
انتشارات و اسناد
کمیته دوفصلنامۀ تخصصی اشکفت را به صورت دوزبانه منتشر می‌کند. اشکفت پذیرای مقالات شما در زمینۀ معماری دستکند است. در صورت تمایل می‌توانید مقالاتتان را به نشانی‌های رایانامۀ ذکرشده در بالا ارسال کنید. برای تهیۀ مقاله برای اشکفت لازم است از شیوه‌نامۀ اشکفت استفاده کنید.
اعضای فعال کمیته
مهناز اشرفی
دانشکدۀ معماری دانشگاه ژنو، سوییس
امین کیوانلو
سمیه مراقی
محمد کشاورز دیوکلایی
لیدا حسین‌زاده
دانشگاه پلی‌تکنیک مادرید، اسپانیا
احسان احمدی‌نیا
الهه گلذاری
دانشگاه فناوری و اقتصاد بوداپست، مجارستان
بهرخ برومندی
دانشگاه علم و صنعت ایران، ایران
سعید ستارنژاد
دانشگاه محقق اردبیلی، ایران
میثم فلاح
دانشگاه تهران، تهران، ایران
محمد فرجامی
دانشگاه تهران، تهران، ایران
حمید ذوقی مرندیز
