محمدرضا رحیم‌زاده

حفاظت و نگه‌داری یکی از ضرورت‌های پایداری آثار تاریخی برای حفظ و انتقال پیام نهفته در هر اثر به نسل آینده است. خانۀ قوام‌الدوله در محلۀ عودلاجان تهران، که حدود دو دهه از استقرار مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران در آن می‌گذرد، به لحاظ برخورداری از نفاست معماری و آرایه‌های هنری به همان میزان که از ویژگی‌های برجستۀ تاریخی و هنری برخوردار است، در تقابل با فرسودگی و اضمحلال آسیب‌پذیر می‌نماید. از این رو با پایش دایمی می‌باید نسبت به رفع آسیب‌های عارض شده بر اثر اقدام و بهره‌برداری از اثر را متناسب با ظرفیت‌های عملکردی آن محدود و توام با احتیاط نمود. مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران طی دو دهۀ اخیر با آگاهی از آسیب‌پذیری اثر و ظرفیت‌های محدود آن، اهتمام لازم را به عمل آورده و سعی بر آن داشته است که وظیفۀ امانت‌داری را به انجام رساند. از آنجاکه این اثر با قدمت حدود ۱۸۵ سال (۱۲۵۳ قمری، ۱۲۱۶ شمسی) تحت مالکیت وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قرار دارد و مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس در دو دهۀ اخیر سعی بر جلب حمایت وزارت در حفاظت و مرمت اثر داشته و همواره نیز از آن بهره‌مند بوده است، بدین لحاظ در پی اقدامات مرمتی به عمل آمده در دوره‌های گذشته، طی اقدام‌های مرمتی مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس در این مکان در دورۀ جدید نیز آسیب‌های عارض بر اثر مورد مطالعه قرار گرفته و یک برنامۀ مرمتی برای تحقق امر حفاظت و نگه‌داری اثر تهیه شده است. وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با تأمین اعتبار قرار است این برنامۀ مرمتی را به اجرا در آورد.
عمده‌ترین سرفصل‌های برنامۀ مرمتی جاری خانۀ قوام‌الدوله شامل عملیات آسیب‌زدایی از عناصر و اجزای چوبی (درها و ارسی‌ها)، تجدید عایق بام و آجر فرش ضلع غربی، ترمیم جداره و آجر فرش بام ضلع شرقی و تثبیت لایه‌های رنگ در تالار نقاشی عمارت است. این فرآیند با کمک و مساعدت کارشناسی مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس توسط میراث فرهنگی استان تهران و با نظارت ادارۀ کل حفظ و احیای بناها و محوطه‌های تاریخی تحقق خواهد یافت. گزارش فعالیت‌های مرمتی فصل جاری پس از انجام عملیات برای آگاهی علاقه‌مندان به اطلاع خواهد رسید.