منشور و راهنمای بینالمللی ایکوموس دربارۀ مکانهای دارای میراث فرهنگی ناملموس با کنوانسیون سال ۲۰۰۳ یونسکو برای حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس، که ایکوموس یکی از سازمانهای غیردولتی مهم برای تحقق آن است، مطابقت دارد و بر اهمیت میراث فرهنگی ناملموس در جایگاه وجهی کلیدی از فرهنگ جمعی تأکید میکند. امور ملموس و ناملموس بهنحوی ناگسستنی پیوند دارند. اعمال سنتی، اجتماعی، و فرهنگی، همراه با دانشی که از طریق نسلها منتقل میشود، درک اشیا، مکانها، و دیگر فضاهای کالبدی را ممکن میکند و به آنها معنا، ارزش، و بستر میبخشد. میراث فرهنگی ناملموس و پیوندهای آن به مکانها در منشورها، اصول، و بیانیههای ایکوموس از زمان بیانیۀ کیمبرلی دربارۀ میراث ناملموس فضاهای فرهنگی (۲۰۰۳)، و بیانیۀ تیمَنِنگ، که رئوس آن متعاقباً در کیمبرلی، آفریقای جنوبی (۲۰۰۷) تدوین شد، بهرسمیت شناخته شده است. این منشور و راهنمای جدید را کارگروهی از کمیتۀ بینالمللی میراث ناملموس که شامل اعضای ایکوموسهای ملی استرالیا، بلژیک، برزیل، کانادا، شیلی، مصر، فنلاند، فرانسه، هند، موریس، مکزیک، عربستان سعودی، آفریقای جنوبی و تایلند بود، تهیه کرد. این فرآیند شامل کارگاهها و جلساتی با افراد در داخل و خارج از شبکۀ ایکوموس، با همکاری بسیاری از سازمانها و دانشگاههای دیگر بود. در چهارچوب بینالمللی حفاظت که ایکوموس ایجاد کرده است، منشور و راهنمای بینالمللی دربارۀ مکانهای دارای میراث فرهنگی ناملموس به روابط عمیق میان جنبههای مختلف میراث و جامعههایی که آنها را حفظ میکنند، میپردازد. این سند اصول و رهنمودهایی برای اقدامات حرفهای میراثی، از جمله مدیریت و حمایت مکانها و محوطهها، مستندسازی و ضبط، اشتراکگذاری و اشاعه، ارائه و تفسیر، مدیریت تغییر و تضاد، و آموزش حرفهای در میراث ــ همه با همکاری همیشگی ذیمدخلان و متولیان جامعه ــ عرضه میکند.
گروه تخصصی متن با هدف ارتقای دانش و مهارت بصری اعضای فعال خود و برای آشنایی بیشتر با زبان عکس بهعنوان عاملی مهم در ترغیب عموم جامعه به فهم پیامهای مربوط به درک و حفاظت میراث فرهنگی نخستین دورۀ کارگاهی خود را در این زمینه با عنوان «نگاه و ثبت» در روزهای چهارشنبه تا جمعه، ۱۰ تا ۱۲ بهمن ۱۴۰۳ برگزار کرد. در این کارگاهها که در دفتر مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران (خانۀ قوامالدوله)، کاخ گلستان، و آرامستان مسیحیان ارتدکس روسیه برگزار شد، افتخار همراهی هربرت کریممسیحی در مقام مدرس و مربی و پانزده نفر از علاقهمندان که در زمان مقرر ثبتنام کرده بودند، را داشتیم. در این دورۀ سهروزه، مبانی نظری و نکات کاربردی و عملی طی جلسات گفتوگو کار عکاسی میدانی به هنرجویان منتقل شد. از همراهی بیدریغ و صمیمانه استاد گرامی، هربرت کریممسیحی، که بهرغم گرفتاریها و مشکلات کاری فراوان تجربۀ تخصصی سودمند و فضای دوستانهای پدید آوردند بسیار متشکریم و امیدواریم این تجربه با حضور مستمر ایشان تکرار شود و اعضای بیشتری در این زمینه آموزش ببینند.
سلسله کارگاهها و نشستهای عکاسی و میراث فرهنگی (۲)
با حضور: صادق میری
با موضوع عکاسی از بنا
دبیر نشستها: مهدی توحیدپور
زمان و مکان: سهشنبه، ۱۶ بهمن ۱۴۰۳، ساعت ۱۴-۱۷ تهران، خیابان امیرکبیر، خیابان جاویدی، شمارۀ ۱۰۷، دفتر مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران حضور برای کلیۀ علاقهمندان آزاد و رایگان است.
سی و دومین جلسهٔ گروه تخصصی متن در روز چهارشنبه، ۱۰ بهمنماه ۱۴۰۳، ساعت ۱۲:۰۰ با عنوان «کارگاه عکاسی: نگاه و ثبت» و تدریس آقای هربرت کریممسیحی، با حضور ۱۵ نفر از اعضا بهصورت حضوری و برخط در دفتر مؤسسهٔ فرهنگی ایکوموس ایران برگزار شد. جلسه با خیر مقدم و تشریح مباحث مورد بحث کارگاه عکاسی ثبت و نگاه توسط دکتر طاهره شکری، رئیس گروه تخصصی، آغاز شد. در ادامه آقای هربرت کریممسیحی، مدرس کارگاه، ضمن خوشامدگویی به شرکتکنندگان، نخستین جلسه از این کارگاه ۴ جلسهای را با تمرکز بر مبانی نظری عکاسی، اهمیت نگاه هنری و نحوهٔ برخورد صحیح عکاس با سوژهها آغاز کردند و بر نقش نور، تاریکی و سایه در ایجاد عمق و معنا در تصاویر تاکید کردند. سپس، اعضا سؤالات خود را مطرح کرده و مدرس ضمن پاسخگویی، مفاهیم را با مثالهایی از تجربیات عملی گوناگون شرح دادند. در ادامه، مفهوم قاببندی در عکاسی مورد بحث قرار گرفت و روشهای مختلف ترکیببندی و تاثیر آن در انتقال پیام بصری بررسی شد. در بخش پایانی، اعضای کارگاه همراه با مدرس به تالار آینهٔ خانهٔ قوامالدوله رفتند تا آموختههای خود را در محیطی واقعی تمرین کنند. آقای کریم مسیحی ضمن راهنمایی عملی، نکات کلیدی را در حین عکاسی توضیح دادند. جلسهٔ بعدی کارگاه عکاسی به صورت میدانی در کاخ گلستان برگزار خواهد شد. همچنین جلسهٔ آتی گروه متن نیز در روز ۲۴ بهمن ماه در ساعت ۱۵ در دفتر مؤسسهٔ فرهنگی ایکوموس ایران برگزار خواهد شد.
بیست و نهمین جلسۀ گروه تخصصی کودکان و میراث در روز یکشنبه، ۳۰ دی ۱۴۰۳، ساعت ۹:۰۰ با شرکت ده نفر از اعضا بهصورت حضوری و برخط در دفتر مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران برگزار شد. جلسه با خوشامدگویی مهندس هانیه دبیری آغاز گردید. جلسه با پیشنهاد خانم دکتر حدادی دربارۀ مورد بررسی مباحث کتابهای درسی دورۀ دبستان در رابطه با میراث فرهنگی آغاز شد. ایشان بیان داشتند که با تورق این کتابها به این نتیجه رسیدهاند که این کتابها نهتنها از قابلیتهای فراوانی که برای ایجاد حساسیت در دانشآموزان نسبت به مسائل مربوط به ایران و ایرانیان و میراثمان دارد، استفاده نمیکنند، بلکه در مواردی حتی باعث گمراهی میشوند و بررسی این کتابها را بهسبب اثرگذاری عمومی، حساس بودن بازۀ سنی مخاطب، و قابل دسترس بودن آنها در جلسه سودمند دانستند. دکتر مهدی حجت، رئیس ایکوموس ایران، در این باره بیان داشتند که علت این استفادۀ ناکافی، عدم درک درست از میراث فرهنگی است و سپس اعضا در این مورد به و گفتوگو پرداختند. در ادامه، مهندس هانیه دبیری به جمعبندی گزارش خود با موضوع «بررسی و تحلیل کتاب چیستی و چرایی میراث فرهنگی برای کودکان» اثر خانم کفاشزاده پرداختند. دکتر مهدی حجت بیان داشتند: نکات کلیدی در معرفی مفاهیم میراث فرهنگی به کودکان وجود دارد که از جمله میتوان به کاربرد این مفاهیم در زندگی امروز و فردای کودکان، اهمیت شناخت گذشته و هویت تاریخی و فرهنگی برای ساخت آیندهای روشنتر اشاره کرد. جلسۀ آتی گروه تخصصی کودکان و میراث روز یکشنبه، ۷ بهمن ۱۴۰۳، از ساعت ۹ تا ۱۱ برگزار خواهد شد.
سی و یکمین جلسۀ گروه تخصصی متن در روز چهارشنبه، ۱۲ دی ۱۴۰۳، ساعت ۱۴:۰۰ با شرکت ۱۴ نفر از اعضا بهصورت حضوری و برخط در دفتر مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران برگزار شد. جلسه با خوشامدگویی و اعلام دستور جلسه توسط دکتر طاهره شکری، رئیس گروه تخصصی، آغاز گردید. ارائۀ اول مربوط به مهندس معصومه حاجیزاده با عنوان «رابطۀ صدا و معماری» در ادامه پروژه ای قبلی خود با عنوان گزارشی از میراث آبادان با نام فیدوس (صدایی که در شهر آبادان نواخته و ایجاد یک فضای عاطفی و نماد آغاز کار و فعالیت ) بود. ایشان در مورد تعریف صدا، آستانۀ شنوایی انسان، صداهای آشنا، تقسیمبندی علمی صدا و صدا و فضاهای ایجاد شده توسط آن در معماری ایرانی توضیحاتی دادند. در این باره دکتر مهدی حجت رئیس ایکوموس ایران بیان داشتند: در طول زمان برخی از حواس پنجگانۀ انسان بر حسب نوع زندگی تقویت شده و برخی از بین رفتهاند. صدا از موارد مهمی است که اکنون آوردههای آن بهسرعت رو به فراموشی است. در معماری صدا با فضا رابطۀ کاملاً مستقیم دارد و عامل فوقالعاده مهم برای درک فضا است. در ادامه به موضوع نحوۀ بهره برداری صدا در گروه متن اشاره کردند و اعضا در این باره به گفتوگو پرداختند. ارائۀ دوم مربوط به مهندس نگین جنتیصفت با موضوع گزارشی از روند کار گاهنامۀ گروه متن بود. ایشان گزارشی از ایدۀ ایجاد گاهنامه، هدف آن که در راستای تحقق بخشیدن شعار ایکوموس «برافروختن آتش عشق به میراث فرهنگی در دل هر ایرانی»، مأموریت و چشمانداز، همکاری میانگروهی، خروجیهای متنوع ، محتوای پیشنهادی گاهنامه ،زاویۀ دید آن که یک نگاه ارزشی به میراث است ارائه دادند. همچنین عنوان کردند این گاهنامه در حداقل سه شمارۀ اول بهصورت آزمایشی بین اعضا گروه متن منتشر و بعد از بررسی و ارزیابی اولین نسخه آن برای ارائه به عموم منتشر خواهد شد. سپس اعضا هر کدام ایدهها و زمینۀ همکاری خود را بیان و در این باره گفتوگو کردند. با موافقت اعضای حاضر زمان برگزاری جلسات گروه از ساعت ۱۴:۰۰ تا ۱۶:۰۰ به ساعت ۱۵:۰۰ تا ۱۷:۰۰ تغییر یافت. جلسۀ بعدی این گروه تخصصی در روز چهارشنبه ۲۶ دی ۱۴۰۳ ۱۵-۱۷ برگزار میشود.
بیست و هشتمین جلسۀ گروه تخصصی کودکان و میراث در روز یکشنبه، ۹ دی ۱۴۰۳، ساعت ۹:۰۰ با شرکت هشت نفر از اعضا بهصورت حضوری و برخط در دفتر مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران برگزار شد. جلسه با خوشامدگویی مهندس معصومه حاجیزاده و اعلام دستور جلسه به اعضا آغاز گردید. در ادامه طبق دستور جلسه دکتر مهدی حجت، رئیس ایکوموس ایران، به موضوع راهکارهای مؤثر در جذب و همکاری بیشتر اعضا پرداختند. ایشان دو وجه را برای این موضوع در نظر گرفتند. وجه اول این که فهرستی از موضوعات قابل بررسی و روشهای انتقال آن به اعضا توسط هیئت مدیرۀ گروه تهیه و در اختیار سایر اعضا قرار گیرد تا هر شخص بر حسب علایق و توانایی خود در زمینهای فعالیت کند. وجه دیگر آنکه اعضا موضوعاتی را برای ارائه در جهت پربار شدن جلسات پیشنهاد دهند. این کار مزیتهایی را داراست و از این طریق علایق اعضا و زمینه فعالیت آن ها برای گروه نمایان می شود. در این جلسه چندین موضوع از جانب هیئت مدیره به اعضا پیشنهاد و در مورد هر یک گفتوگو انجام شد. موضوع دیگر مطرحشده در جلسه ادامۀ تمرین بیان ارزشهای یک اثر از گنجینۀ آثار بهصورت آزاد بود. طبق نظر برخی از اعضا این تمرین منجر به تغییر در نوع نگاه و نحوۀ مواجهه با آثار و درک بهتر ارزشهای آنان می شود. سپس بحث با پیشنهاد مهندس مونا علویپور، رئیس گروه تخصصی کودکان و میراث، در رابطه با نگارگری و کودکان ادامه پیدا کرد. ایشان با بیان این دغدغه که اغلب آثار و نقاشیهای موجود در حال حاضر رنگوبوی ایرانی ندارد این پرسش را مطرح کردند که چگونه میتوانیم با جستوجو در نگارگریهای قدیم به راهکارهایی برای نقاشی ایرانی برای کودکان بپردازیم؟ سپس اعضا در این مورد به گفتوگو پرداختند. در ادامه، مهندس هانیه دبیری به ادامۀ گزارش خود با موضوع «بررسی و تحلیل کتاب چیستی و چرایی میراث فرهنگی برای کودکان» اثر خانم کفاشزاده پرداختند. این جلسه، در مورد نکاتی در باب آموزش مفاهیم میراث فرهنگی به کودکان بود. دکتر مهدی حجت گفتند که انتقال ارزشهای میراث فرهنگی یک امر دانشی نیست، بلکه یک امر بینشی است و برای انتقال ارزشهای میراث فرهنگی به کودکان باید به زبان کودک این ارزشها را انتقال داد و لازمۀ این امر شناخت زبان فهم آثار است، لذا باید زبان درک آثار را از صفات به ارزش تغییر دهیم. سپس اعضا در این باره به گفتوگو پرداختند. جلسۀ آتی گروه تخصصی کودکان و میراث روز یکشنبه، ۲۳ دی ۱۴۰۳، از ساعت ۹ تا ۱۱ برگزار خواهد شد.
سلسله کارگاهها و نشستهای عکاسی و میراث فرهنگی (۱)
با حضور: حسین کریمزاده
با موضوع عکاسی موزهای
زمان و مکان: سهشنبه، ۱۱ دی ۱۴۰۳، ساعت ۱۵-۱۷ تهران، خیابان امیرکبیر، خیابان جاویدی، شمارۀ ۱۰۷، دفتر مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران حضور برای کلیۀ علاقهمندان آزاد و رایگان است.
بیست و ششمین جلسۀ گروه تخصصی رسانه در روز دوشنبه ۳ دی ۱۴۰۳ با حضور هفت عضو در دفتر مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران برگزار شد. ابتدا در خصوص نشریۀ الکترونیک پیشنهادشده در گروه تخصصی متن با حضور نمایندگان این گروه تخصصی، مهندس نگین جنتیصفت و مهندس زهرا شهریار بحث و تبادل نظر صورت گرفت و قرار شد آقای توحیدپور به نمایندگی گروه رسانه در جلسۀ توجیهی و سیاستگذاری نشریۀ الکترونیکی مذکور شرکت کنند. در جلسه مطرح شد که دربارۀ برنامههای جدید گروه تخصصی با عنوان «عکاسان میراث فرهنگی» اقدامات اولیه انجام شده است و در ماه دی نخستین برنامۀ از مجموعه نشستهای عکاسی و میراث فرهنگی برگزار خواهد شد. همچنین در همین ما یک جلسۀ نمایش و نقد فیلم میراث فرهنگی برگزار خواهد شد. مقرر شد که فیلمهای متقاضی برای نمایش در ایکوموس برای سنجش جهت مطابقت با سیاستهای ایکوموس قبلاً بررسی شوند. جلسۀ بعدی این گروه تخصصی در روز دوشنبه ۱۷ دی برگزار خواهد شد.