نخستین جلسۀ گروه تخصصی کار با کودکان طبق برنامۀ اعلام شده در تاریخ ۶ شهریور ۱۴۰۲ ساعت ۱۶-۱۸ با شرکت حضوری و مجازی ۱۱ نفر از اعضای گروه تخصصی برگزار شد. در این جلسه دکتر محمدرضا رحیمزاده، دبیر ایکوموس ایران، با اشاره به اهداف و علل وجودی گروههای تخصصی و اهمیت ویژۀ این گروه تخصصی مختصری از سوابق مطالب مطرح شده در جلسات گذشته را مطرح کرد و دکتر ناصر نوروززاده چگینی، معاون ایکوموس ایران، با تشریح نسبت «کودک و میراث» و «میراث و کودک» و امکان و لزوم توجه به همۀ ابعاد آن در این گروه تخصصی، سخن را ادامه دادند. در ادامه اعضای حاضر به طرح پرسشها و دیدگاههای خود پرداختند. اعضا تأکید داشتند که یکی از ضروریات در این زمینه ایجاد ارتباط میان گروههای فعال است که هماکنون به صورت جزایر منفک فعالیت میکنند. استفاده از تجارب جهانی در این زمینه یکی دیگر از موضوعات اشاره شده بود. همچنین با توجه به اهمیت کودکان در آگاهیبخشی به خانوادهها، لزوم نظارت بر فعالیتهایی که در آموزش، مخصوصاً در زمینۀ باستانشناسی صورت میگیرد، مطرح شد. مقرر شد جلسات این گروه تخصصی به صورت یک هفته در میان تداوم یابد و در جلسۀ آتی اشخاص داوطلب تجربههای خود را از کار با کودکان با سایر اعضا در میان بگذارند.
دومین جلسۀ گروه تخصصی رسانه («فعالیت سمعی و بصری» و «رفع نیازهای نرمافزاری») با شرکت ده نفر از اعضا در مورخ ۳۰ مرداد ۱۴۰۲ تشکیل شد.
در این جلسه به شیوۀ کار گروه تخصصی رسانه پرداخته شد. کار گروه رسانه میتواند طریقۀ عرضۀ محصول سایر گروهها تخصصی را مشخص کند. در ادامه بحث شد که چه مطلبی برای چه رسانهای و به چه صورتی میتواند مناسب باشد. این مبحث با ذکر نمونههایی بحث ادامه یافت.
در خصوص ارتباط گروه تخصصی رسانه با سایر گروههای تخصصی بحث و تبادل نظر صورت گرفت. این امکان وجود دارد که شیوۀ ارائۀ محصولات در اتاق فکر کار گروه تخصصی رسانه برسی شده راهکار برای آن طراحی شود. گروه تخصصی رسانه یک اتاق فکر خلاق است. در همین اتاق فکر به مخاطبشناسی هم پرداخته میشود و ما باید آگاه باشیم که چه محصولی چگونه برای چه گروهی از مخاطبان مناسب است.
در نهایت پیشنهاد شد تدوین شیوهنامهای برای نحوۀ معرفی ارزشهای میراث فرهنگی به جامعۀ ایرانی در دستور کار گروه تخصصی رسانه قرار گیرد. جلسه در ساعت ۱۸ به پایان رسید.
جلسۀ بعدی گروه تخصصی رسانه در تاریخ ۱۳ شهریور ۱۴۰۲، ساعت ۱۶-۱۸ در دفتر مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران برگزار خواهد شد.
مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران یاد و نام استاد، پژوهشگر، و مدیر فقید، شادروان دکتر باقر آیتاللهزادۀ شیرازی (۱۳۱۵ ـ ۱۳۸۶) را در شانزدهمین سالگرد درگذشت او گرامی میدارد. بدین مناسبت، سرمقالههای او را بهصورت متن در وبگاه مؤسسه قرار دادهایم تا همۀ علاقهمندان، مخصوصاً نسلهای جوانتر معماران، شهرسازان، مرمتگران، باستانشناسان، و دیگر کسانی که به کوشش در راه تعالی فرهنگ و میراث فرهنگی ایران علاقهمندند، بتوانند با اندیشهها و دغدغههای او آشنا شوند.
همۀ سرمقالههای مجلۀ اثر در طول ۲۷ سال که دکتر شیرازی مدیر مسئول آن بودند، به قلم ایشان نوشته شده است، به جز شمارۀ اول که ایشان از زندهیاد استاد پیرنیا خواستهاند سرمقاله بنویسند. این سرمقالهها حاوی نکاتی ارزشمند در لایههای گوناگون نسبت به شرایط جامعه در سطح کشور و جهان در پیوند با میراث فرهنگی ایرانزمین است که میتواند روشنگر منظومۀ فکری و دیدگاه استاد باشد.
سرمقالههای مجلۀ اثر همچنین میتواند روشنگر بخشی از مهمترین فرازهای تاریخ حفاظت از میراث فرهنگی ایران در طول سه دهه باشد. مطالعۀ عمیق آنها همچون چراغی روشنگر خواهد بود برای هرگونه اقدام مؤثر در امروز و آینده برای شناخت و حفاظت و معرفی میراث فرهنگی ایران. به پشتوانۀ آنها میتوان از خطرات و مخاطرات این راه و عوامل بازدارنده آگاه شد و همچنین منابع سرشار موجود را شناخت و راه دستیابی به آنها را فراگرفت و امیدوار و عاشق شد.
سرمقالههای مذکور در صفحۀ مخصوص استاد شیرازی در بخش «یاران جاویدان» قرار دارد که برای معرفی جامعتر اعضای فقید مؤسسه که از خادمین برگزیده به میراث فرهنگی بودهاند در این مناسبت و برای گرامیداشت دکتر باقر آیتاللهزاده شیرازی ایجاد شده است. فعلاً در این صفحه به جز استاد شیرازی، زندهیادان مهندس مهریار و دکتر شهریار عدل که از یاران نزدیک ایشان بودند، نیز معرفی شدهاند و بهتدریج آن را کاملتر خواهیم کرد.
صفحۀ «یاران جاویدان» در بخش «دربارۀ ما» قرار دارد و نشانی آن در وبگاه ایکوموس ایران چنین است: www.iranicomos.ir/etrtnals
بر روان پاک استاد دکتر باقر آیتاللهزاده شیرازی درود میفرستیم. مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران ۲۸ تیر ۱۴۰۲
دومین جلسۀ گروه تخصصی نگارش، ترجمه، پژوهش و گردآوری اطلاعات مکتوب در روز چهارشنبه، ۲۵ مرداد ۱۴۰۲، ساعت ۱۶.۰۰ در دفتر مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران تشکیل شد. در این جلسه که با شرکت ۲۷ نفر از اعضا به صورت حضوری و برخط برگزار شد، ابتدا خانم دکتر شکری، رئیس گروه تخصصی، با تشکر از اعضای حاضر و برخط ضمن یادآوری برنامۀ جلسه پیشین که از اعضای گروه تخصصی درخواستی شده بود، دستور جلسه را اعلام فرمودند. در بخش نخست به تقسیم اعضا در سه حوزۀ انتخابی نگارش، ترجمه، و پژوهش و گردآوری اطلاعات مکتوب پرداخته شد. در این بخش دوستان بر اساس مرامنامۀ مصوب، بهمنظور تشکیل زیرگروههای فعال با علائق مشترک، حوزۀ کلی فعالیت خود را اعلام نمودند. از اعضای شرکت کننده ۲۳ نفر پژوهش و گردآوری اطلاعات مکتوب، ۱۰ نفر نگارش و ۵ نفر ترجمه را بهعنوان حوزۀ انتخابی خود اعلام کردند. این بخش با پیشنهاد جناب آقای دکتر چگینی، معاون مؤسسه، مبنی بر ارائۀ پیشنهادها و نظرات حاضران در مورد حوزۀ منتخب خود و چگونگی همکاری با گروه تخصصی و زیر گروههای فعال دیگر در جلسه آتی، به پایان رسید و مقرر شد که در جلسۀ بعدی در این باره گفتگو شود و اعضا نحوۀ همکاری خود را با گروه تخصصی اعلام بفرمایند. سپس طبق برنامۀ مقرر شده در جلسه پیشین به بررسی آثار رسیده در زمینۀ «بیان ارزشهای میراث فرهنگی برای عموم» پرداخته شد. در این بخش سرکار خانمها دکتر شکری، مهندس دبیری، مهندس جنتی صفت، و حاجیزاده به بیان و ارائۀ کار خود پرداختند. در این بخش اعضا دربارۀ آثار رسیده به بحث، گفتگو، و همفکری پرداختند. ویژگی خاص این بخش تفاوت در نوع نگرش به آثار و بررسی ارزشهای آن بود و در پایان این بخش بهدلیل گستردگی موضوع مقرر گردید در جلسه آتی این بحث ادامه یابد. در پایان طبق دستور جلسه سه برنامۀ دیگر این جلسه، اطلاع راجع به یک اصلاح جزئی در مرامنامه و گفتوگو و همفکری راجع به نام گروه تخصصی و گزارشی از انجام کار سرمقالات زندهیاد دکتر شیرازی به دلیل عدمحضور آقایان دکتر مهدی حجت و دکتر محمدرضا رحیمزاده و اتمام وقت به جلسۀ آتی موکول گردید.
دکتر مهدی حجت، رئیس مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران، در پاسخ به خبرنگار که دربارۀ انتقال دستخط امام رضا (ع) از مسجد جامع ساوه به تهران از ایشان سؤال کردند، پاسخ دادند: «در موضوع انتقال دستخط امام رضا(ع) از مسجد جامع ساوه به تهران حفاظت فیزیکی از دستخط و نه حفاظت فرهنگی یک اثر تاریخی مدنظر بوده است.» ایشان توضیح دادند که: «تمام اجزای هویتبخش اثر تاریخی به یکدیگر وابستهاند و هویت آن را تعریف میکنند. دستخط مبارک امام رضا (ع) بیانگر آن است که ایشان از ساوه عبور کردهاند و مسجد در زمان حیات ایشان وجود داشته و امام هشتم مسجد را قابل دانستهاند و دستخط مبارک خود را در آن قرار دادهاند. بنابر این هویت مسجد جامع ساوه با وجود دستخط امام رضا (ع) معنا مییابد.»
در روز دوشنبه ۱۶ مرداد ۱۴۰۲ با حضور دکتر علی دارابی، قائممقام وزیر و معاون میراث فرهنگی، همراه با جمعی از مدیران و مسئولان وزارت در دفتر مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران، نخستین توافقنامۀ همکاری میان مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران و وزارت میراث فرهنگی برای تقویت و ارتقای حفاظت از میراث فرهنگی کشور و تحقق اهداف مشترک آموزشی و ترویجی به امضای دکتر مهدی حجت و دکتر علی دارابی رسید.
همافزایی و همکاری بهمنظور تعمیق، توسعه، و ترویج حفاظت از بناها، محوطهها، و بافتهای تاریخی، موضوع این توافقنامه است و اهدافی همچون «توسعۀ شناخت ارزشهای ملموس و ناملموس میراث فرهنگی؛ توسعۀ کمی و کیفی دانشبنیان حفاظت از بناها، محوطهها، و بافتهای تاریخی؛ بسترسازی توسعۀ سواد حفاظت از میراث فرهنگی از طریق: ترویج مفاهیم، خوانش و روایتگری صحیح از رویدادها، حکمتها و دانش ملی و سنتی سرزمینی، و بهرهگیری از تجارب و توانمندی کنشگران، حرفهمندان و پژوهشگران در رهیافت و آیندهپژوهی، امورفنی و حقوقی حفاظت، حمایت، مرمت و احیای بناها، محوطهها، و بافتهای تاریخی» را دنبال میکند.
دکتر علی دارابی پیش از امضای این توافقنامه گفت: بهرهگیری از توان علمی و تجربی مؤسسه ایکوموس (شورای بینالمللی بناها و محوطههای تاریخی) در برنامهریزی و برگزاری سمینارهای مشترک، کارگاهها، نشستهای موضوعی، بازدیدهای میدانی علمیـآموزشی و … از جمله اهداف معاونت میراث فرهنگی در این توافقنامه است.
دکتر مهدی حجت نیز بر لزوم معرفی و تبیین جایگاه میراث فرهنگی نزد افکار عمومی تأکید و ابراز امیدواری کرد که با امضای این توافقنامه، همکاری متقابل در بهرهگیری از خردجمعی و توسعۀ تسهیلگری و حمایت دانشی و فنی از پروژههای حفاظت و مرمت بناها، محوطهها، و بافتهای تاریخی انجام گیرد.
مدت این توافقنامه سه سال است که با توافق طرفین قابل تداوم خواهد بود.
نخستین جلسۀ گروه تخصصی «فعالیت سمعی و بصری» و «رفع نیازهای نرمافزاری» در سال ۱۴۰۲ طبق برنامه در روز دوشنبه ۱۶ مرداد ۱۴۰۲، ساعت ۱۶-۱۸ در محل دفتر مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران برگزار شد. در این جلسه ابتدا دکتر مهدی حجت با طرح مقدمهای دربارۀ ماهیت و اهداف گروههای تخصصی پیشنهاد کردند که مرامنامه و شرح وظایف گروه تخصصی تدوین شود. در ادامه توضیح دادند که این گروه تخصصی که از تلفیق گروههای فعالیتهای سمعی و بصری و رفع نیازهای نرمافزاری پدید آمده است، بهعنوان اتاق فکری در ایجاد انگیزه برای شعلهور شدن آتش عشق به میراث فرهنگی بهواسطۀ فعالیتهای رسانهای میتواند عمل کند. ایشان همچنین تأکید کردند که قرار نیست در این گروه کار تولید فیلم و مدیا انجام شود بلکه قرار است به راهکارهایی برسیم که تولیدکنندگان محصولات سمعی و بصری «میراث فرهنگی» را بهعنوان موضوع کار خود انتخاب کنند. در ادامه جلسه حاضران به معرفی خود و دیدگاههای خود در خصوص گروه تخصصی پرداختند. در این گفتوگو دربارۀ اهمیت رسانه و تأثیر آن بر عملکرد مدیران، مخصوصاً تأثیر رسانه در جهت ثبت بافت تاریخی شیراز صحبت شد. در ادامه پژمان مظاهریپور، عضو هیئت مدیرۀ ایکوموس ایران، به عملکردهایی که این گروه تخصصی میتواند داشته باشد، پرداخت و مقایسهای بین مجموعۀ کارهای محیط زیست با میراث فرهنگی انجام داد. او تأکید کرد که مجموعۀ کار رسانه دربارۀ محیط زیست بعد از چندین سال باعث حساس شدن مردم نسبت به چالشهای زیستمحیطی شده اما در حوزۀ میراث فرهنگی کاری مشابه صورت نگرفته که منجر به ایجاد حساسیت مشابه در مردم بشود. سپس دکتر چگینی در خصوص اهمیت کار رسانه و تأثیرگذاری آن صحبت کردند و جناب آقای گلشن نیز بر امر بسترسازی مناسب برای فعالیتهای رسانهای تأکید کردند. در ادامه دکتر کلانتری فیلمی را که از تخریب بافت تاریخی تهران به مدت دوازده دقیقه تهیه شده بود به نمایش گذاشتند و پس از آن حاضران به نقد و بررسی فیلم پرداختند. مقرر شد که جلسات بعدی گروه تخصصی به طور منظم، هر دو هفته یکبار، برگزار شود. جلسۀ بعدی این گروه تخصصی در تاریخ ۳۰ مرداد ۱۴۰۲، ساعت ۱۶-۱۸ در دفتر مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران برگزار خواهد شد.
نخستین جلسۀ گروه تخصصی نگارش، ترجمه، پژوهش و گردآوری اطلاعات مکتوب در سال ۱۴۰۲ طبق برنامۀ اعلام شده با شرکت ۳۱ نفر از اعضا به صورت حضوری و برخط برگزار شد.
در این جلسه در آغاز خانم دکتر طاهره شکری، رئیس گروه تخصصی، سخن خود را با ابیاتی از دیوان حافظ آغاز کردند: چه لطف بود که ناگاه رشحۀ قلمت / حقوق خدمت ما عرضه کرد بر کرمت به نوک خامه رقم کردهای سلام مرا / که کارخانۀ دوران مباد بی رقمت نگویم از من بیدل به سهو کردی یاد / که در حساب خرد نیست سهو بر قلمت ایشان ضمن تشکر از اعضای حاضر و خیر مقدم به اعضای جدید و ابراز خرسندی از امکان برگزاری جلسات این گروه تخصصی گزارشی مشروح از اقدامات انجام شده در گروه تخصصی و همچنین اقداماتی که در چند ماه اخیر توسط هیئت مدیره برای راهاندازی مجدد فعالیتهای آن انجام شده، عرضه کردند و اهداف و برنامۀ جلسۀ پیش رو را شرح دادند، و سخن خود را با بیتی از سعدی به پایان بردند: قلم خاصیتی دارد که سر تا سینه بشکافی / دگربارش بفرمایی به فرق سر دوان آید.
در ادامه خانمها مهندس زهرا شهریار و مهندس نگین جنتیصفت، از اعضای هیئت رئیسۀ گروه تخصصی، آخرین نسخۀ پیشنویس تهیهشده برای مرامنامۀ گروه تخصصی را برای کسب نظر اعضا، به سمع و نظر حاضران رساندند. این مرامنامه در این جلسه به تصویب رسید و مقرر شد در وبگاه قرار گیرد.
سپس از آقای دکتر مهدی حجت، رئیس محترم ایکوموس ایران، که عضو این گروه تخصصی نیز هستند، خواسته شد که دیدگاههای خود را مطرح کنند. ایشان با تقدیر از فعالیتهای انجام شده، در اشاره به دیدگاههای برخی از اعضا که در جلسه مطرح شده بود، به تشکیل حلقههایی که امکان پیشبرد انواع فعالیتها بر اساس علاقۀ مشترک دارند، تأکید و مثالهایی مطرح کردند.
سپس آقای دکتر محمدرضا رحیمزاده، معاون گروه تخصصی، دربارۀ نحوۀ پیشبرد فعالیتهای اجرایی گروه تخصصی نکاتی مطرح کردند. ایشان با اشاره به اینکه اعضای گروه تخصصی بیش از ۱۸۰ نفر با تخصصهای گوناگون هستند که توانمندیها و علاقههای متنوعی دارند و لازم است حلقههای کاری متعددی بر اساس خواست و توانمندیهای آنها تشکیل شود، موضوع کار مشترکی که در آخرین جلسات مطرح شده بود را یادآوری کردند و پیشنهاد کردند که برای جلسۀ آینده اعضا در این زمینه فعالیت کنند.
در انتها خانم مهندس معصومه حاجیزاده، دبیر گروه تخصصی، گزارشی مستند و مشروح دربارۀ شربتخانه در ایران ارائه دادند که همراه با یک نماهنگ و همچنین لیوانهای سفالی طراحیشده بدین مناسبت بود. در این گزارش به جنبههای فرهنگی و بهداشتی و درمانی شربت و شربتخانهها و تاریخچۀ آنها در قرون اخیر اشاره شده است. این گزارش و نیز لیوانهای طراحی شده موردتوجه حضار قرار گرفت و تأکید شد که چنین گزارشهایی میتواند به پیشنهادهایی در زمینۀ احیای برخی سنن در حال فراموشی بینجامد.
در پایان موارد زیر به تصویب رسید: ۱) مقرر شد که جلسات گروه تخصصی از این پس یک هفته در میان در روزهای چهارشنبه ساعت ۱۶ـ۱۸ برگزار شود. ۲) مقرر شد که در جلسۀ آینده (۱۱ مرداد ۱۴۰۲) هر یک از اعضا با مطالعۀ مرامنامه روشن کند که قصد انجام چه نوع کاری برای پیشبرد اهداف این گروه تخصصی را دارد تا بر این اساس بتوان حلقههای کاری را تشکیل داد. ۳) هر یک از اعضا تا پنج تصویر گویا از میراث فرهنگی ایران را انتخاب کند و جمله یا جملاتی در «شرح ارزشهای آن برای عموم مردم» یا «توجه دادن عموم مردم به ارزشهای آن» برای آن تصویر یا تصویرها بنویسد.
گروه تخصصی نگارش، ترجمه، پژوهش، و گردآوری اطلاعات مکتوب ضمن خرسندی از تصمیم بر شروع مجدد کار، به اطلاع میرساند که پس از برگزاری چند جلسۀ هیئت مدیرۀ گروه تخصصی به منظور برنامهریزی، نخستین جلسۀ عمومی آن در سال جاری در تاریخ چهارشنبه ۲۸ تیر ۱۴۰۲، ساعت ۱۶، در دفتر مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران برگزار خواهد شد. از همۀ اعضای محترم دعوت میشود با حضور در جلسه، این گروه تخصصی را در ادامۀ راه اهداف تشکیل آن همراهی نمایند.
برای اعضایی که خارج از تهران سکونت دارند، امکان شرکت در جلسه به صورت برخط در گوگلمیت فراهم خواهد بود که نشانی آن از طریق پیامک و ایمیل ارسال خواهد شد.
هرگز نمیرد آنکه دلش زنده شد به عشق ثبت است بر جریدۀ عالم دوام ما
سیام و سی و یکم خرداد هر سال یاد دو استاد فقید را که در طول عمر پربار خود برای شناخت و حفاظت و معرفی میراث فرهنگی ایران کوششهای بسیار کردند، گرامی میداریم: شادروانان زندهیاد استاد محمد مهریار (۲۳ اردیبهشت ۱۳۱۸ – ۳۰ خرداد ۱۳۸۳) و دکتر شهریار عدل (۱۴ بهمن ۱۳۲۲ – ۳۱ خرداد ۱۳۹۴). مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران با گرامیداشت یاد این دو عضو خود که خدمات ارزندهای به فرهنگ و میراث فرهنگی ایران عرضه داشتند، بدین مناسبت باری کتابشناسی گزیدۀ آثار ایشان را در وبگاه منتشر میکند. یادشان گرامی و نامشان جاودان باد.