رویدادها و اخبار
چهل و هشتمین جلسۀ گروه تخصصی متن برگزار شد
چهل و هشتمین جلسۀ گروه تخصصی متن در روز چهارشنبه، ۱۲ آذر ۱۴۰۴، ساعت ۱۵ـ ۱۷بهصورت برخط برگزار شد. نشست با سخنان خوشامدگویانۀ دکتر طاهره شکری به اعضای گروه و اعلام دستور جلسه آغاز گردید.
موضوع این جلسه شامل پرسشهایی برای بحث و پاسخ، و طرح پژوهشهایی برای همکاری اعضای محترم بود.
دکتر شکری این پرسشرا مطرح کردند که کدام آثار میراث فرهنگی را میتوانیم انتخاب و روی آنها کار کنیم تا توجه مردم به میراث فرهنگی بیشتر شود؟ دکتر حجت و دکتر چگینی برای شفافسازی، توضیحاتی در این مورد با مثال سیوسهپل عرضه نمودند. سپس هر یک از اعضا دربارۀ امکان استفاده از تمثیلهای مناسب برای جلب توجه حداکثری مخاطبان مختلف نکاتی اضافه کردند.
مبحث بعدی که به گفتوگو گذاشته شد، فعالیتهای درونگروهی گروه تخصصی متن بود و از حاضران خواسته شد تا دربارۀ اینکه چه کارهایی میتوان در بستر این گروه تخصصی و در همکاری با سایر گروههای تخصصی انجام داد، نظر خود را بازگو کنند.
دکتر شکری مبحث داستاننویسی دربارۀ موضوع حیاط گروه کودک را مرور و از حاضران خواستند که در صورت تمایل در مواردی مانند جستوجوی کتابهای مربوط به میراث فرهنگی برای کودکان و موارد دیگر همکاریهای لازم را داشته باشند.
در انتها پیشنهادهایی برای فعالیتهای آینده گروه تخصصی متن و امکان استفاده آن در فضای مجازی مطرح شد.
جلسۀ آتی این گروه تخصصی در روز چهارشنبه ۱۶ آذر ۱۴۰۴ در دفتر ایکوموس ایران برگزار خواهد شد.
چهل و هفتمین جلسۀ گروه تخصصی کودکان و میراث برگزار شد
چهل و هفتمین جلسۀ گروه تخصصی کودکان و میراث در روز شنبه ۱ آذر ۱۴۰۴، ساعت ۸:۳۰ ـ ۱۰:۳۰ بهصورت حضوری و برخط در دفتر مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران برگزار شد. نشست با خوشآمدگویی دکتر مهدی حجت، رئیس ایکوموس ایران، و مرور روند پیشرفت «سند آداب» آغاز شد. ایشان توضیح دادند که برای بررسی دقیقتر متن در هیئتمدیره، زمان بیشتری لازم است تا سند پس از تکمیل داخلی، برای نظرخواهی به حلقهی گستردهتری از اهل فرهنگ ارسال شود.
در بخش دیگری از جلسه، دربارۀ نوع مواجهۀ امروز جامعه با میراث فرهنگی گفتوگو شد؛ از حساسیتهای ظاهری برخی سمنها تا دوگانگی افرادی که با وجود دانش تاریخی، گاه بهمصالحی از میراث چشمپوشی میکنند. تأکید شد که «دانش» بدون «تغییر درونی» به رفتار پایدار در حفظ میراث نمیانجامد.
سپس اهمیت زبان احساسی در مواجهه با میراث و در ادامه، دربارۀ زمان مناسب ورود محتوا به شاد بحث شد. با وجود تولید تعداد زیادی داستان، شعر، جدول، و کلیپ دربارۀ سیوسهپل، جمعبندی این بود که محتوا باید تدریجی و متنوع منتشر شود تا کودک تازهوارد خسته نشود. در همین بخش، نمونههایی از کارهای تولیدی، از جمله یک کلیپ کوتاه از کودکان اقوام مختلف در سیوسهپل، یک جدول کلمات خلاقانه، و یک معمای جذاب معرفی شد.
بخش پایانی جلسه به جنبههای بصری اختصاص داشت: تأکید بر پسزمینههای ساده، طراحی استیکرها، و استفاده از رنگهای تفکیککنندهی سنین. همچنین مقرر شد همۀ محتواهای تولیدشده در یک پوشۀ مشترک جمعآوری شود تا بر اساس کیفیت برای انتشار هفتگی انتخاب شوند.
جلسۀ آتی این گروه تخصصی در روز شنبه ۱۵ آذر ۱۴۰۴ در دفتر ایکوموس ایران برگزار خواهد شد.
چهل و هفتمین جلسۀ گروه تخصصی متن برگزار شد
چهل و هفتمین جلسۀ گروه تخصصی متن در روز چهارشنبه، ۲۸ آبان ۱۴۰۴، ساعت ۱۵ـ ۱۷بهصورت حضوری و برخط در دفتر مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران برگزار شد. نشست با سخنان خوشامدگویانۀ دکتر طاهره شکری به اعضای گروه و اعلام دستور جلسه آغازگردید.
در ادامه گزارش مهندس صدف رسته مقدم بهمناسبت ثبت جهانی کاشان بهعنوان شهر خلاق در یونسکو عرضه شد. وی در ابتدا دربارۀ خلاقیت و ویژگیها و معیارهای شهر خلاق صحبت کرد و سپس شهر کاشان را بهعنوان یک شهر خلاق بررسی نمود و بیان داشت: «کاشان با برخورداری از میراث تاریخی، آیینهای اصیل، صنایعدستی برجسته مانند قالی، زیلو و گلابگیری، و همچنین حضور فعال جوامع محلی و هنرمندان، ظرفیت بالایی برای تبدیلشدن به یک شهر خلاق دارد. این شهر از نظر گردشگری فرهنگی، فعالیتهای هنری بومی و توان اقتصادی صنایع خلاق جایگاه قابلتوجهی دارد و مشارکت مردمی در آیینها و حفاظت از میراث فرهنگی، از مهمترین نقاط قوت آن محسوب میشود.»
با وجود این، چالشهایی مانند نبود هماهنگی نهادی، تجاریسازی افراطی در بافت تاریخی، خروج ساکنان اصیل، و کمبود شبکههای رسمی تبادل بینالمللی نیز از تهدیدهای موجود بهشمار میروند. با این حال، تقویت پیوند میان خلاقیت، میراث، و سیاستگذاری شهری میتواند کاشان را به الگویی موفق از «اقتصاد خلاق مبتنی بر میراث» تبدیل کند. در ادامه دکتر مهدی حجت، رئیس مؤسسهٔ ایکوموس ایران، ضمن تقدیر از ارائۀ مهندس رستهمقدم، بیان داشتند: «در ثبت جهانی یونسکو باید به تهدیدات و مخاطراتی که متوجه شهر کاشان در این زمینه است، توجه ویژهای مبذول داشت، تا اصالت و میراث فرهنگی شهر کاشان بهمعنای واقعی حفاظت شود.»
سخنران بعدی مهندس نگین جنتیصفت بود که به حس مکان پرداخت. ایشان به موضوعهایی مانند احساس تعلق، هنر، معماری، معماری مذهبی، و معماری امروزی پرداخت و به علل احساس متفاوت در مواجهه با میراث فرهنگی ساختهشده اشاره کرد و در پایان بر ضرورت حفظ میراث فرهنگی تأکید نمود. در ادامه دکتر حجت نکاتی تکمیلی دربارۀ مفهوم زیبایی، غایت، و تجلی آن ذکر و گفتند: «زیبایی بهمفهوم جمال از تجلی کمال بهوجود میآید.» ایشان با اشاره به تاریخ نگرش به مفهوم زیبایی کاربرد آن را در معماری دیروز و امروز مقایسه کردند.
جلسۀ آتی این گروه تخصصی در روز چهارشنبه ۱۲ آذر ۱۴۰۴ در دفتر ایکوموس ایران برگزار خواهد شد.
اولین جلسۀ مشترک کمیتۀ معماری دستکند (ایکتا) و هیئت رئیسۀ ایکوموس ایران
اولین جلسۀ مشترک کمیتۀ معماری دستکند و هیئت رئیسۀ ایکوموس ایران در روز یکشنبه، ۲۵ آبان ۱۴۰۴، ساعت ۱۷-۱۹با شرکت ۱۲ نفر بهصورت حضوری و برخط در دفتر مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران برگزار شد. در این نشست گزارشی از مقالات ارائه شده در نشریۀ اشکفت شمارۀ ۴ و بررسیهای میدانی برخی از اعضای کمیته ارائه شد.
مهندس بهرخ برومندی دربارۀ مقالۀ «بررسی واژۀ کهن «هول» و ارتباط آن با معماری دستکند و باورهای مردمی» توضیحاتی ارائه کردند. دکتر محمد کشاورزدیوکلایی با موضوع «معرفی و بررسی خیابانهایِ دستکندِ کُرکیانو، ویِتریو، ایتالیا» در مورد ویژگیها و چگونگی فرآیندشکلگیری آن در بافت پیرامون توضیحاتی ارایه کردند. گزارش مهندس سمیه مراقی با موضوع «بازدید از دستکندهای استان سمنان، روستاهای عبدالهآباد (ادلوا)، ایچ، بیابانک و جَوین» ارائه شد که با همکاری حسین ترحمی، الهه ایروانی، محمدحسین گلستانیپور تهیه شده است. مهندس حمید ذوقی مرندیز به بیان توضیحاتی با عنوان «مقایسۀ تطبیقی دسترسی عمومی (دالان یا کانال) در معماری دستکند؛ نمونه موردی: دست کندهای پِلمون آمل و کالجِنی شهرستان طبس» پرداختند. این مقاله با همکاری محمد کشاورزدیو کلایی، علی مرتضوی نگاشته شده است. دکتر محمد فرجامی با همکاری محمدعلی بزرگمهر به «معرفی چند دستکند در شهرستانهای بیرجند و درمیانِ خراسان جنوبی» پرداختند.
در ادامه، فعالیتها و پروژههای در دست انجام کمیته از جمله مقالات مرتبط با نشریۀ آتی اشکفت (شمارۀ ۵) بررسی شد.
سپس آقای حمید ذوقی گزارشی از بازدید مسجد دستکند مزار واقع در روستای مزار از توابع بجستانِ استان خراسان رضوی و مهندس محمدیان گزارشی از تاق-سازها (غارسازهها)ی مازندران و کارکرد آنها در دورۀ ساسانی و پساسانی ارائه کردند.
پس از آن دکتر مهدی حجت، رئیس ایکوموس ایران، ضمن قدردانی از تلاشهای دکتر مهنازاشرفی و سایراعضای کمیته، بر اهمیت عشق و علاقه به میراث فرهنگی در ایران تأکید و به ضرورت حفظ و ترویج این ارزشها در دل مردم و بهویژه نسل جوان اشاره و بیان داشتند که شناخت نقاط مشترک و تفاوتهای جغرافیایی و فرهنگی در مناطق مختلف ایران، میتواند در فهم بهتر تاریخ و معماری این سرزمین مؤثر باشد. ایشان، به اهمیت آموزش و آگاهیبخشی به مردم محلی دربارۀ میراث فرهنگی و آثار تاریخی اشاره و بر این باور است که با برنامهریزی مناسب و مشارکت فعال مردم، میتوان میراث فرهنگی کشور را حفظ و به نسلهای آینده منتقل و این فعالیتها را به عنوان یک رسالت ملی و فرهنگی دنبال نمود. در ادامه آقای جلیل گلشن ضمن تشکر از فعالیتهای کمیته بر اهمیت شناخت عوامل جغرافیایی و زمینشناسی در شکلگیری سکونتگاهها، نقش ویژگیهای شاخص و خاص هر منطقه در استقرار انسانها و ضرورت مطالعه دقیق ویژگیهای زمینشناسی، نوع خاک و شناخت فنی و تخصصی زمینشناسی در این زمینه تأکید و بیان داشتند که این عوامل نشاندهندۀ توانمندی و دانش پیشینیان در بهرهبرداری از منابع طبیعی و اقلیم منطقه است.
در پایان نیز ارائۀ آتی یکی از تحقیقات انجام شدۀ کمیته در قالب سلسله نشستهای ایکوموس مورد تأیید قرار گرفت.
چهل و ششمین جلسۀ گروه تخصصی متن برگزار شد
چهل و ششمین جلسۀ گروه تخصصی متن در روز چهارشنبه، ۱۴ آبان ۱۴۰۴، ساعت ۱۵ ـ ۱۷ بهصورت حضوری و برخط در دفتر مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران برگزار شد. در آغاز نشست دکتر طاهره شکری، ضمن خیرمقدم به اعضای گروه و تشکر از حضور فعال آنان، دستور جلسه را اعلام کردند.
در ادامه، دکتر ناصر نوروززاده چگینی با موضوع «مکتب خانه» سخنرانی کردند.در این سخنرانی تاریخ آموزش در ایران، بهویژه مکتبخانهها از روزگار باستان تا دوره قاجار و پهلوی مورد بررسی قرار گرفت. سخنرانی ایشان با پرسشی درباره ی منشأ اهمیت «اول مهر» آغاز و در ادامه به بررسی تاریخ آموزش در ایران – بهویژه مکتبخانهها پرداختند. در ادامه ایشان بیان داشتند: اطلاعات ما از نظام آموزشی قبل از اسلام محدود است اما وجود نهادهای آموزشی، مربیان و سنت پرورش کودکان قطعی است. بر اساس شواهد تاریخی، نظام آموزشی ایران پیش از اسلام بهویژه در دورۀ ساسانی دارای ساختارهای نسبتاً سازمانیافتهای برای تربیت کودکان بوده است؛ از جمله می توان به پرورش فرزندان اشراف نزد دایهها و آموزش مهارتهای نظامی و اجتماعی اشاره کرد و در ادامه به دگرگونی آموزش پس از ورود اسلام اشاره و فرمودند.
با ورود اسلام، تعامل میان سنتهای ایرانی و الگوهای آموزشی جدید، به شکلگیری مدارس دینی و در نهایت نظامهای آموزشی پیچیدهتر در جهان اسلام انجامید. در ایرانِ اسلامی، آموزش مقدماتی عمدتاً در مکتبخانهها صورت میگرفت؛ فضایی بدون معماری مشخص که در خانهها، بازارها یا مساجد شکل میگرفت و کودکان با طبقات اجتماعی متفاوت در آن حضور مییافتند. برنامۀ آموزشی مکتبخانهها بر قرائت قرآن، آموزههای دینی، زبان فارسی و عربی و متون اخلاقی استوار و روشهای تدریس عمدتاً بر حفظکردن، تکرار شفاهی و تمرین مستمر متکی بود. ابزار آموزشی ساده و ارزان—مانند لوح چوبی، زغال و قلمدان— نشاندهندۀ ماهیت مردمی و دسترسپذیر این نهاد است. شواهد تصویری و روایات تاریخی، از جمله نگارگریهای تیموری و صفوی و عکسهای دورۀ قاجار، بهویژه خاطرات عبدالله مستوفی، جزئیات ارزشمندی از نظم، روابط قدرت، ساختار اجتماعی و شیوههای انضباطی مکتبخانهها ارائه میکنند. با ورود چاپ سنگی و کوشش نوگرایانی همچون میرزا حسن رشدیه، نظام آموزشی ایران در مسیر مدرنشدن قرار گرفت؛ هرچند این فرآیند با مقاومت سنتی روبهرو بود. در نهایت، با اجرای سیاستهای اجباریسازی آموزش در دورۀ پهلوی اول، مکتبخانهها جای خود را به مدارس مدرن دادند. و در پایان این گونه نتیجه گرفتند که مکتبخانهها بنیادیترین نهاد آموزش عمومی در ایران پیشامدرن بودند؛ سنتی هزارساله که از آموزشهای نخبهگرای ساسانی تا آموزههای اسلامی و مدارس دینی ادامه یافت و در نهایت به نظام آموزشی جدید، دارالفنون و مدارس مدرن منجر شدند. مکتبخانهها با وجود سادگی، نقش محوری در شکلگیری هویت آموزشی و فرهنگی ایران ایفا کردهاند.
جلسۀ آتی این گروه تخصصی در روز چهارشنبه ۲۸ آبان ۱۴۰۴ در دفتر ایکوموس ایران برگزار خواهد شد.
نشست علمی ـ تخصصی ۱۱۶ با موضوع دیوارهای تاریخی
نشست علمی ـ تخصصی ۱۱۶
کمیتۀ آموزش، اسناد و انتشارات مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران برگزار میکند:
دیوارهای تاریخی در حاشیۀ جنوب شرقی دریای کاسپی
دکتر جبرئیل نوکنده
حمید عمرانی رکاوندی
خیابان امیرکبیر، خیابان جاویدینیا، شمارۀ ۱۰۷، دفتر مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران
دوشنبه، ۲۶ آبان ۱۴۰۴، ساعت ۱۵ ـ ۱۷
ورود برای عموم علاقهمندان آزاد و رایگان است.
