مستندهای «باژ و برسم»، «درخت پارسیک»، و «زروان»

اولین جلسۀ گروه تخصصی متن در سال جاری، برابر سی و پنجمین جلسۀ در روز چهارشنبه، ۳ اردیبهشت ۱۴۰۴، ساعت ۱۵:۰۰ با شرکت ۱۴ نفر از اعضا به‌صورت حضوری و برخط در دفتر مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران برگزار شد. جلسه با خوشامدگویی دکتر طاهره شکری، رئیس گروه تخصصی، به اعضا آغاز گردید.
برنامۀ اول مربوط به ارائۀ گزارش سالانۀ سال ۱۴۰۳ توسط مهندس حاجی‌زاده بود. ایشان گزارشی مشروح از مهم‌ترین فعالیت‌های انجام شده در گروه تخصصی و موضوعات ارائه شده توسط اعضای گروه متن را ارائه کردند. در ادامه به ویژه‌برنامۀ اختصاص داده شده به مناسبت روز معمار پرداخته شد. پرسش های مطرح شده در این جلسه شامل چهار دستۀ بنیادین، مسئولیت معمار، آموزش معماری، جمع‌بندی که توسط هیئت مدیره تهیه گردیده بود توسط مهندس نگین جنتی صفت، مهندس زهرا شهریار و دکتر طاهره شکری و سپس پرسش‌های سایر حضار از آقای دکتر مهدی حجت رئیس ایکوموس ایران پرسیده شد. در این قسمت ابتدا مهندس جنتی‌صفت پرسش بنیادین، نسبت معمار با میراث فرهنگی را مطرح کردند.
دکتر مهدی حجت ضمن تبریک سال نو و روز معمار به دوستان حاضر و بر خط و با ابراز امیدواری از اینکه جلسه برای دوستان مفید باشد، پاسخ سوال اول را این گونه بیان داشتند: معماری به‌عنوان طراحی کردن شکل زندگی انسان یک سنت ویژه‌ای دارد. به نقل از برادر مرحوم عزیزم اقای دکتر (محسن) حبیبی شهرساز، ما در حقیقت یک سنت معماری داریم که بعد وقتی آن سنت معماری در طول تاریخ اتفاق می‌افتد یک معماری سنتی به‌وجود می‌آورد. ولی آنچه که خیلی مهم است، این است که ما در کشورمان دارای سنت معماری هستیم. سنت تفاوتش با ارتجاع در این است که گذشته را ثابت نمی کند. نمی‌گوید ما باید مثل گذشته زندگی بکنیم بلکه سنت‌ها به‌طور کلی در طول زمان بر حسب شرایط هر زمانی، تحول و تغیر پیدا می‌کنند. اصولشان ثابت نگهداری می‌شود. یعنی هر سنتی یک نص دارد که ثابت می‌ماند و بر اساس زمان تغییر حالت پیدا می کند. این مطلب که سنت عین گذشته است، غلط است. سنت عین گذشته نیست. در مورد معماری هم در طول زمان ما تمام معماری، قبل از این انقطاع تاریخی که الان برای معماری ایجاد شده، تمام معماری گذشتۀ خودمان را معماری سنتی می‌دانستیم. برای اینکه یک سنت معماری بوده و یک اصولی وجود داشته که ما در تمام طول زمان آن اصول را رعایت کردیم، گر چه معماری دورۀ سلجوقی با صفوی متفاوت است ولی هر دوی آنها سنتی هستند، برای این که سنت معماری در آن ها رعایت شده است. وقتی که از سنت معماری صحبت می کنیم. اصلی‌ترین ارتباطش با میراث فرهنگی این است که میراث فرهنگی حافظ سنت‌ها است و باید آن سنت‌ها را شناسایی و حفظ بکنیم. پس مهم‌ترین مسئله‌ای که رابطۀ بین معماری و میراث فرهنگی را ایجاد می‌کند حفظ، احیا و بهره‌برداری از سنت معماری است که در کشور ما وجود داشته و آن اصول را فهمیدن، به‌کار گرفتن است. این انقطاعی که ایجاد شده و این فاصله‌ای که ما با سنت معماری‌مان گرفتیم را باید برطرف کنیم. این اصلی‌ترین رابطه‌ای است که بین میراث فرهنگی و معماری می‌تواند وجود داشته باشد. البته می‌توان راجع به رابطۀ میراث فرهنگی و معماری سنتی هم صحبت کرد. یعنی آنچه که عینیت بیرونی آن است. به‌غیر از سنت معماری راجع به معماری سنتی هم می‌شود، صحبت کرد ولی قرار بر این است که ما کوتاه‌تر صحبت بکنیم تا بتوان به مطالب بیشتری اشاره کرد. و در ادامه به‌ترتیب سایر پرسش ها پاسخ داده شد. مشروح جلسۀ پرسش و پاسخ به‌مناسبت روز معمار متعاقباً در وبگاه ایکوموس منتشر خواهد شد.
برنامۀ پایانی به ارائۀ دکتر ستوده در رابطه با شکل‌گیری گفت‌وگویی میان معماری امروز و معماری گذشته با بررسی پروژه‌های به‌نام معماری معاصر ایران بود. ایشان این ارتباط را به دو دستۀ الگوبرداری از معماری گذشته و باز زنده سازی معماری گذشته تقسیم و هر مورد را با ذکر مثال و مقایسه بیان کردند. این ارائه مورد توجه و تشویق اعضا قرار گرفت. در ادامه دکتر مهدی حجت ضمن تقدیر از ایشان، بیان داشتند: وام گرفتن از گذشته با رعایت اصول قابل‌قبول است و باید همراه آورده‌ای باشد. سپس اعضا در این مورد به گفت‌وگو پرداختند.
جلسۀ بعدی این گروه تخصصی در روز چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۴ برگزار خواهد شد.