شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌های تاریخی (ایکوموس) در سال ۱۹۸۲/۱۳۶۱ هيجده آوريل/بیست و نهم فروردین هر سال را روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی اعلام و از طریق کنفرانس عمومی یونسکو نیز به‌تصویب رسید و سه سال است که با انتخاب موضوع مورد اتفاق کمیته‌های ملی ایکوموس آن را زنده نگه‌داشته است. موضوع محوری سال ۲۰۰۱ عبارت بود از «روستاهای خود را نجات دهیم» و در سال ۲۰۰۲ موضوع «ميراث قرن بیستم» و به این خاطر که سال ۲۰۰۳ از سوی سازمان ملل متحد سال آب اعلام شده بود موضوع بزرگداشت سال ۲۰۰۳ «میراث فرهنگی زیر آب» از سوی ایکوموس عنوان گردید.

هدف از این بزرگداشت فراهم‌آوردن فرصتی مناسب برای بالابردن سطح آگاهی عمومی دربارۀ گوناگونی میراث فرهنگی و جلب مساعی همگان برای حفظ و صیانت آن بخش از میراث است که در معرض خطر بیشتر قرار دارد.

به‌همین مناسبت كميتۀ ملى ايكوموس ایران با همکاری سازمان میراث فرهنگی کشور این روز را از طریق ایراد یک سلسله سخنرانی‌ها در مراکز استان‌ها و موزۀ ملی ایران بزرگ داشت. چهار سخنرانی در موزۀ ملی ایران ابعاد گوناگون میراث فرهنگی کشور را مورد بررسی قرار داد.

شایان ذکر است که این بزرگداشت در شرایطی برگذار گردید که سرزمین عراق مهد كهن‌ترين تمدن‌های جهانی مورد تهاجم قرار گرفت و صدمات جبران‌ناپذیری را بر پیکرۀ آن وارد آورد که هنوز آمار دقیقی از آنچه بر مردم عراق و میراث گرانقدر آن وارد آمده نمی‌توان ارائه داد ولی همین قدر می‌دانیم که موزۀ ملی آن، که پنجمین موزۀ بزرگ جهان است، با یکصد و هفتاد هزار قلم ذخایر فرهنگی متعلق به یكصد قرن تمدن بشری، و نیز موزه‌های موصل و تکریت و کتابخانه‌ها و آرشیوهای ملی در گسترۀ یک سرزمین مورد تاراج قرار گرفت و این صرف‌نظر از هتک حرمت مشاهد متبرکه و آسیب‌های فراوانی است که احتمالاً به میراث معنوی و مادی آن وارد آمده است. 

البته سازمان‌های بین‌المللی نظیر سازمان ملل و يونسكو و آن‌ها که مهار اقدام را در دست دارند، منتظر ماندند تا واقعه رخ دهد و سپس احساسات بشردوستانۀ خود را هر یک به‌لحنی که به تجاوزگر برخورنده نباشد ابراز دارند و همگی آمادگی خود را برای سامان بخشیدن به آنچه که غیرقابل بازگشت است اعلام نمودند.

رخدادهایی نظیر آنچه که امروز شاهد آن هستیم ما را ملزم می سازد که برای حراست از میراث فرهنگی خود و دیگر ملل جهان در برابر تمام احتمالات ناگوار تهدیدکننده بدون تأخیر چاره‌اندیشی کنیم.

موضوعی را که یونسکو هر سال برای بزرگداشت میراث فرهنگی و صیانت از آن وسیله قرار می‌دهد در واقع یادآوری مکرر و منظم همین امر است. نه تنها ترغیب ملتی در شناخت و گسترش مفاهیم مستتر در میراث فرهنگی خود است، بلکه آن را فرصتی مغتنم برای تحکیم وحدت بین‌المللی در جهت حراست از میراث فرهنگی مردم سراسر جهان و رسیدن به تبادل افکار در این بستر فرخنده و انسان‌ساز تلقی می‌کند.

اثر / ۳۵